Bạn có biết rằng bệnh đầu nhỏ hay còn gọi là tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng cho sự phát triển của bé không? Vậy làm thế nào để phát hiện sớm căn bệnh này và kịp thời can thiệp? Hãy cùng tìm hiểu 5 cách giúp ba mẹ phát hiện sớm bệnh đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh.
Bệnh đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh là gì?
Bệnh đầu nhỏ, hay còn gọi là vi đầu, là tình trạng vòng đầu của trẻ sơ sinh nhỏ hơn so với mức bình thường tương ứng với tuổi và giới tính. Điều này thường do não bộ của trẻ phát triển không đầy đủ hoặc chậm lại. Bệnh có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong sự phát triển của trẻ, bao gồm khả năng vận động, ngôn ngữ, học tập và các kỹ năng xã hội.
Các nguyên nhân gây tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh
Nguyên nhân trong thai kỳ
Nhiễm trùng
Các virus như Zika, CMV (cytomegalovirus), rubella (sởi Đức) và một số loại vi khuẩn khác có thể xâm nhập vào nhau thai và gây tổn thương trực tiếp lên não bộ đang phát triển của thai nhi. Các virus này có khả năng nhân lên nhanh chóng trong tế bào thần kinh, gây viêm não, phá hủy tế bào thần kinh và làm ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của não. Trẻ sinh ra có thể bị đầu nhỏ, chậm phát triển trí tuệ, động kinh và các vấn đề thần kinh khác.
Rối loạn di truyền
- Hội chứng Down: Đây là một rối loạn nhiễm sắc thể phổ biến, gây ra nhiều bất thường về thể chất và trí tuệ, trong đó có tình trạng đầu nhỏ.
- Hội chứng Edward: Hội chứng này cũng liên quan đến bất thường nhiễm sắc thể, gây ra nhiều dị tật bẩm sinh và thường dẫn đến tử vong sớm.
- Các hội chứng di truyền khác: Một số hội chứng di truyền hiếm gặp khác cũng có thể gây ra tình trạng đầu nhỏ, như hội chứng microdeletion 22q11.2.
Tiếp xúc với chất độc hại
- Rượu: Tiêu thụ rượu trong thai kỳ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh. Rượu có thể làm gián đoạn quá trình phát triển của tế bào thần kinh và gây tổn thương não bộ nghiêm trọng.
- Thuốc lá: Hút thuốc lá trong thai kỳ làm giảm lượng oxy cung cấp cho thai nhi, ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ và có thể gây ra tình trạng đầu nhỏ.
- Các chất độc hại khác: Một số loại thuốc, hóa chất độc hại, kim loại nặng cũng có thể gây hại cho thai nhi và dẫn đến tình trạng đầu nhỏ.
Xem thêm >>
Nguyên nhân sau sinh
Suy dinh dưỡng nặng
Trẻ sơ sinh bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng, đặc biệt là thiếu protein và các vi chất dinh dưỡng, sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ. Suy dinh dưỡng làm giảm quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh, ảnh hưởng đến sự liên kết giữa các tế bào thần kinh và làm chậm quá trình phát triển não bộ.
Các bệnh lý thần kinh khác
- Động kinh sớm: Động kinh xuất hiện sớm ở trẻ sơ sinh có thể gây tổn thương não bộ và dẫn đến tình trạng đầu nhỏ.
- Rối loạn chuyển hóa: Một số rối loạn chuyển hóa hiếm gặp có thể gây ra tình trạng tích tụ các chất độc hại trong não, làm tổn thương tế bào thần kinh và gây ra đầu nhỏ.
- U não: Mặc dù hiếm gặp, nhưng u não ở trẻ sơ sinh cũng có thể gây ra tình trạng đầu nhỏ.
Dinh dưỡng kém trong thai kỳ
- Thiếu acid folic: Acid folic đóng vai trò quan trọng trong quá trình phân chia và phát triển tế bào, đặc biệt là tế bào thần kinh. Thiếu acid folic trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh và đầu nhỏ.
- Thiếu iốt: Iốt là thành phần quan trọng của hormone tuyến giáp, có vai trò quan trọng trong sự phát triển não bộ. Thiếu iốt có thể gây ra tình trạng chậm phát triển trí tuệ và đầu nhỏ.
Các yếu tố khác
- Rối loạn chuyển hóa: Các rối loạn chuyển hóa như phenylketonuria, bệnh Gaucher có thể gây ra tình trạng tích tụ các chất độc hại trong não và làm tổn thương tế bào thần kinh.
- Bất thường nhiễm sắc thể: Ngoài hội chứng Down và Edward, một số bất thường nhiễm sắc thể khác cũng có thể gây ra tình trạng đầu nhỏ.
- Các vấn đề về mạch máu: Các vấn đề về mạch máu như đột quỵ, xuất huyết não ở trẻ sơ sinh có thể gây tổn thương não bộ và dẫn đến đầu nhỏ.
Đây là những nguyên nhân chính gây bệnh đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh. Trong một số trường hợp, nguyên nhân gây bệnh có thể là sự kết hợp của nhiều yếu tố.
Triệu chứng của bệnh đầu nhỏ ở trẻ
Triệu chứng sớm
- Vòng đầu nhỏ bất thường: Khi đo chu vi vòng đầu của trẻ, kết quả thu được nhỏ hơn đáng kể so với mức trung bình của trẻ cùng tuổi, giới tính và cân nặng. Để xác định sự khác biệt, bác sĩ sẽ so sánh kết quả đo với các biểu đồ tăng trưởng tiêu chuẩn. Nguyên nhân là do sự phát triển của não bộ bị hạn chế, dẫn đến hộp sọ không giãn nở đầy đủ.
- Chậm tăng trưởng: Trẻ tăng cân chậm hơn so với các bé cùng lứa tuổi, thậm chí có thể bị suy dinh dưỡng hoặc trẻ thấp bé hơn so với các bé cùng tuổi. Nguyên nhân là do sự chậm phát triển của não bộ ảnh hưởng đến sự tiết hormone tăng trưởng, gây ra tình trạng chậm lớn.
- Fontanel đóng sớm: Fontanel là các khoảng mềm trên đỉnh đầu trẻ sơ sinh, cho phép não bộ phát triển. Fontanel đóng sớm hơn bình thường có thể là dấu hiệu của sự phát triển não bộ bị hạn chế. Việc vòng đầu nhỏ, sọ não không có đủ không gian để phát triển, dẫn đến việc các khớp xương sọ sớm liền lại.
Xem thêm >>
Triệu chứng muộn
- Rối loạn vận động: Trẻ gặp khó khăn trong việc điều khiển các cơ của mình, biểu hiện qua việc chậm biết lẫy, bò, ngồi, đứng và đi. Các cử động lớn như đi lại, chạy nhảy thường vụng về, mất thăng bằng. Các cử động nhỏ như cầm nắm, vẽ, viết cũng bị ảnh hưởng. Sở dĩ có những rối loạn vận động này là vì tổn thương ở các vùng não kiểm soát vận động.
- Rối loạn phát triển thần kinh: Trẻ chậm nói, khó phát âm các âm tiết, câu đơn giản. Trẻ khó hiểu các câu hỏi, chỉ dẫn, khó tiếp thu kiến thức mới. Trẻ khó tập trung vào một hoạt động trong thời gian dài, dễ bị phân tán tư tưởng. Hoặc trẻ gặp khó khăn trong việc học các kỹ năng mới, giải quyết vấn đề. Rất cả những rối loạn này là do sự phát triển của các vùng não liên quan đến ngôn ngữ, trí nhớ và học tập bị hạn chế.
- Động kinh: Trẻ có thể bị co giật toàn thân hoặc cục bộ. Nguyên nhân do sự rối loạn hoạt động điện của não.
- Vấn đề về thị giác và thính giác: Trẻ có thể bị cận thị, viễn thị, lác, hoặc các vấn đề về thị lực khác. hoặc có thể bị giảm thính lực, khó nghe. Các vấn đề này là do tổn thương ở các vùng não kiểm soát thị giác và thính giác.
Các triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi trẻ, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, việc phát hiện sớm các triệu chứng sẽ giúp can thiệp điều trị kịp thời, cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ.
Ngoài các triệu chứng trên, trẻ bị bệnh đầu nhỏ còn có thể gặp phải các vấn đề khác như:
- Rối loạn giấc ngủ: Trẻ khó ngủ, ngủ không sâu giấc.
- Rối loạn ăn uống: Trẻ ăn ít, khó tiêu.
- Rối loạn cảm xúc: Trẻ dễ cáu gắt, khó chịu, hoặc ngược lại, trở nên thụ động, thờ ơ.
Để được chẩn đoán chính xác và tư vấn điều trị phù hợp, phụ huynh nên đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa.
Tầm quan trọng của việc phát hiện sớm bệnh đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh
Phát hiện sớm bệnh đầu nhỏ có ý nghĩa vô cùng quan trọng vì ba mẹ có thể có các biện pháp can thiệp sớm như vật lý trị liệu, phục hồi chức năng, kích thích phát triển có thể giúp cải thiện đáng kể tình trạng của trẻ. Phát hiện và điều trị sớm giúp giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm như động kinh, bại liệt. Đồng thời can thiệp sớm giúp trẻ phát triển tối đa khả năng của mình, hòa nhập với cộng đồng.
Xem thêm >>
5 cách giúp ba mẹ phát hiện sớm bệnh đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh
Cách 1: Khám thai định kỳ
Trong quá trình siêu âm thai kỳ, bác sĩ sẽ đo chu vi vòng đầu của thai nhi. Đây là một chỉ số quan trọng để đánh giá sự phát triển của não bộ. Kết quả đo sẽ được so sánh với các biểu đồ tăng trưởng tiêu chuẩn để xác định xem vòng đầu của thai nhi có nằm trong khoảng bình thường hay không. Nếu phát hiện vòng đầu nhỏ bất thường, bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm bổ sung để tìm ra nguyên nhân và đưa ra hướng xử lý phù hợp.
Cách 2: Đo vòng đầu sau sinh
Ngay sau khi trẻ sinh ra, bác sĩ sẽ tiến hành đo vòng đầu để so sánh với biểu đồ tăng trưởng tiêu chuẩn. Việc đo vòng đầu sau sinh giúp xác định chính xác hơn về tình trạng phát triển của não bộ và phát hiện sớm các bất thường.
Cách 3: Theo dõi sự phát triển của trẻ
Cha mẹ cần theo dõi sát sao sự phát triển của trẻ so với các mốc phát triển bình thường như: lật, bò, ngồi, đứng, đi, nói, … So sánh sự phát triển của con với các bé cùng lứa tuổi để phát hiện bất kỳ sự chậm trễ nào. Cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường như: trẻ chậm tăng cân, chậm lớn, khó tập trung, khó học hỏi, …
Cách 4: Đưa trẻ đi khám định kỳ
Việc khám sức khỏe định kỳ giúp bác sĩ theo dõi sự phát triển của trẻ, phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe và đưa ra các tư vấn cần thiết. Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ theo đúng lịch hẹn của bác sĩ. Trong quá trình khám, trẻ có thể được chỉ định làm một số xét nghiệm như: xét nghiệm máu, siêu âm đầu, … để đánh giá toàn diện về sức khỏe.
Cách 5: Tìm đến sự tư vấn của bác sĩ
Nếu cha mẹ nhận thấy con mình có những dấu hiệu bất thường như trên, hãy đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế uy tín. Nên đưa trẻ đến khám tại các khoa nhi, thần kinh để được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám và tư vấn. Khi đưa trẻ đi khám, cha mẹ cần cung cấp cho bác sĩ những thông tin chi tiết về quá trình mang thai, sinh nở, sự phát triển của trẻ và các dấu hiệu bất thường mà trẻ đang gặp phải.
Lưu ý:
- Phát hiện sớm bệnh đầu nhỏ giúp tăng khả năng điều trị hiệu quả và giảm thiểu các biến chứng.
- Nếu trẻ được chẩn đoán mắc bệnh đầu nhỏ, cần được can thiệp sớm bằng các biện pháp vật lý trị liệu, phục hồi chức năng, kích thích phát triển,…
- Sau khi điều trị, trẻ cần được theo dõi thường xuyên để đánh giá hiệu quả điều trị và có những điều chỉnh phù hợp.
Việc phát hiện sớm bệnh đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh là vô cùng quan trọng. Thực hiện các tốt các biện pháp trên, cha mẹ có thể phát hiện bệnh sớm và giúp trẻ có cơ hội phát triển tốt nhất. Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, nếu bạn nghi ngờ bất cứ triệu chứng nào của trẻ hãy tìm đến sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và có hướng điều trị phù hợp nhất. Đừng quên theo dõi Tiki Blog để cập nhật những kiến thức hữu ích khác về sức khỏe cho trẻ.
Tham khảo thêm về các bài viết khác:
