Phiên dịch là một nghệ thuật đòi hỏi sự chính xác, nhạy bén và nền tảng kiến thức sâu rộng. Dù bạn là sinh viên mới bắt đầu hay một phiên dịch viên dày dạn kinh nghiệm, việc liên tục học hỏi qua sách vở là con đường không thể thiếu để mài giũa kỹ năng. Bài viết này sẽ tổng hợp 14 đầu sách được chọn lọc ký lưỡng về phiên dịch, được lựa chọn kỹ lưỡng để đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục ngôn ngữ.
Những điểm chính:
- Tổng hợp 14 đầu sách phiên dịch gối đầu giường, được phân chia rõ ràng theo từng cấp độ từ nhập môn đến chuyên sâu.
- Cung cấp kiến thức toàn diện từ lý thuyết nền tảng, kỹ năng thực chiến (tốc ký, dịch cabin) đến triết lý và cảm hứng nghề nghiệp.
- Danh sách được tuyển chọn kỹ lưỡng dựa trên chiều sâu học thuật, tính ứng dụng thực tiễn và đánh giá tích cực từ cộng đồng chuyên môn.
- Giới thiệu các tác phẩm kinh điển của Việt Nam và quốc tế, từ sách gối đầu giường đến cẩm nang thực hành kỹ năng chuyên biệt.
- Đề xuất những cuốn sách giúp mở rộng tư duy, truyền cảm hứng và khám phá giá trị nhân văn sâu sắc của nghề phiên dịch.
1. Tiêu chí lựa chọn sách trong danh sách
- Nội dung chuyên môn và chiều sâu học thuật: Ưu tiên các tác phẩm có hệ thống lý luận vững chắc, được công nhận bởi giới chuyên môn và các cơ sở đào tạo uy tín.
- Tính ứng dụng và thực tiễn cao: Sách phải cung cấp các phương pháp, bài tập và ví dụ có thể áp dụng trực tiếp vào công việc dịch thuật hàng ngày.
- Đánh giá tích cực từ cộng đồng: Các đầu sách được lựa chọn đều nhận được phản hồi tốt từ độc giả, giảng viên và các phiên dịch viên chuyên nghiệp.
- Mức độ phù hợp với từng đối tượng: Danh sách được phân chia rõ ràng theo từng cấp độ, từ nhập môn đến chuyên sâu, giúp người đọc dễ dàng tìm thấy cuốn sách phù hợp.
2. Top 14 sách hay về phiên dịch dành cho mọi cấp độ
2.1. Nhóm 1: Sách nền tảng lý thuyết và nhập môn
Để xây dựng một sự nghiệp phiên dịch vững chắc, việc nắm bắt các lý thuyết nền tảng là bước đi đầu tiên. Nhóm sách này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan, hệ thống hóa kiến thức và những nguyên tắc cốt lõi của ngành.
2.1.1. Nghệ thuật dịch thuật – Lê Huy Bắc
Cuốn sách Nghệ thuật dịch thuật của tác giả Lê Huy Bắc được xem là một trong những tài liệu kinh điển, đặt nền móng cho nhiều thế hệ người học dịch tại Việt Nam. Tác phẩm trình bày một cách hệ thống các vấn đề lý thuyết cơ bản của dịch thuật, từ khái niệm, lịch sử, các phương pháp dịch cho đến những khó khăn thường gặp. Tác giả không chỉ phân tích trên phương diện ngôn ngữ học mà còn lồng ghép các yếu tố văn hóa, phong cách học.
Điểm nổi bật của sách là lối viết mạch lạc, các ví dụ minh họa được chọn lọc kỹ lưỡng từ văn học Việt Nam và thế giới, giúp người đọc dễ dàng liên hệ và thấu hiểu. Đây là cuốn sách gối đầu giường cho sinh viên các ngành ngôn ngữ, cung cấp một tấm bản đồ toàn diện để bước vào thế giới dịch thuật một cách bài bản và tự tin.
2.1.2. Kỹ năng phiên dịch – Komatsu Tatsuya
Kỹ năng phiên dịch của Komatsu Tatsuya là một giáo trình thực hành xuất sắc dành cho những ai muốn rèn luyện năng lực dịch nói chuyên nghiệp, đặc biệt trong môi trường song ngữ Nhật – Việt. Sách được biên soạn công phu, kết hợp giữa lý thuyết ngôn ngữ, kỹ năng xử lý thông tin và phương pháp luyện tập phản xạ nghe – nói trong thời gian thực.
Điểm đặc sắc của tác phẩm nằm ở cách tác giả hướng dẫn từng bước — từ kỹ năng nghe hiểu chính xác, ghi nhớ ngắn hạn, phân tích cấu trúc câu, cho đến chuyển ngữ linh hoạt và tự nhiên. Các ví dụ được trích từ tình huống thật trong hội nghị, thương mại, và ngoại giao, giúp người đọc hiểu sâu hơn về yêu cầu nghề nghiệp. Đây là tài liệu không thể thiếu cho sinh viên tiếng Nhật, giáo viên và các phiên dịch viên muốn nâng cao tính chuyên nghiệp trong công việc.
2.1.3. Is That a Fish in Your Ear? – David Bellos
Is That a Fish in Your Ear? của David Bellos là một hành trình khám phá đầy thú vị về thế giới dịch thuật, vượt ra ngoài khuôn khổ của một cuốn sách giáo khoa. Tác phẩm không dạy bạn “dịch như thế nào” mà trả lời cho câu hỏi “dịch thuật là gì và tại sao nó lại quan trọng”. Bellos sử dụng những câu chuyện hấp dẫn từ lịch sử, văn học, chính trị để minh họa cho vai trò không thể thiếu của dịch thuật trong việc kết nối nhân loại.
Cuốn sách này mở rộng tư duy của người đọc về nghề dịch, cho thấy đây không chỉ là công việc chuyển ngữ đơn thuần mà còn là một quá trình sáng tạo, một sự đối thoại giữa các nền văn hóa. Sách phù hợp với tất cả những ai yêu ngôn ngữ và muốn có một góc nhìn sâu sắc, hóm hỉnh và đầy tính nhân văn về công việc thầm lặng nhưng vô cùng cần thiết này.
2.1.4. Dịch thuật khoa học kỹ thuật – Bùi Tiến Bào
Dịch thuật trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối về thuật ngữ và logic. Cuốn Dịch thuật khoa học kỹ thuật của Bùi Tiến Bào là một tài liệu chuyên sâu, đáp ứng đúng nhu cầu này. Sách cung cấp các phương pháp, quy tắc và lưu ý đặc thù khi xử lý các văn bản thuộc ngành kỹ thuật, công nghệ, y sinh.
Tác giả phân tích chi tiết cấu trúc câu, cách sử dụng thuật ngữ chuyên ngành và các lỗi sai thường gặp. Mỗi chương đều có ví dụ thực tế và bài tập ứng dụng, giúp người học củng cố kiến thức và rèn luyện kỹ năng một cách bài bản. Đây là nguồn tài liệu tham khảo giá trị cho những phiên dịch viên muốn chinh phục mảng dịch thuật chuyên ngành đầy thách thức nhưng cũng rất tiềm năng.
2.1.5. Translation Studies – Susan Bassnett
Translation Studies của Susan Bassnett là một tác phẩm nền tảng, được xem là sách nhập môn kinh điển trong ngành dịch thuật học trên toàn thế giới. Cuốn sách cung cấp một cái nhìn tổng quan về lịch sử, các lý thuyết chính và những tranh luận cốt lõi trong lĩnh vực nghiên cứu dịch thuật. Từ các vấn đề về tính tương đương, khả năng dịch, đến vai trò của người dịch, tất cả đều được trình bày một cách cô đọng và có hệ thống.
Dù mang tính học thuật, sách được viết với ngôn ngữ sáng rõ, dễ tiếp cận, phù hợp cho sinh viên và những ai muốn tìm hiểu sâu về cơ sở lý luận của ngành. Đọc Translation Studies giúp bạn xây dựng một tư duy phản biện, hiểu được các trường phái khác nhau và định vị được công việc của mình trong một bối cảnh học thuật rộng lớn hơn.
2.2. Nhóm 2: Sách thực hành kỹ năng chuyên sâu
Khi đã có nền tảng lý thuyết, việc đi sâu vào rèn luyện các kỹ năng chuyên biệt là bước tiếp theo. Nhóm sách này tập trung vào các bài tập thực hành, kỹ thuật nâng cao và những tình huống thực tế trong nghề phiên dịch.
2.2.1. Conference Interpreting: A Student’s Practice Book – Andrew Gillies
Đối với những ai đặt mục tiêu trở thành phiên dịch viên hội nghị, Conference Interpreting: A Student’s Practice Book của Andrew Gillies là một kho báu. Cuốn sách được thiết kế như một giáo trình thực hành, tập hợp hàng loạt bài tập được sắp xếp khoa học để rèn luyện các kỹ năng cần thiết cho dịch cabin: từ nghe hiểu, phân tích diễn giả, đến kỹ thuật nói và quản lý áp lực.
Điểm đặc biệt là sách không chỉ cung cấp bài tập mà còn đi kèm với các gợi ý, phân tích lỗi sai và chiến lược để cải thiện. Tác giả, một phiên dịch viên và giảng viên giàu kinh nghiệm, đã tạo ra một công cụ tự học vô giá, giúp người học có thể rèn luyện một cách bài bản ngay cả khi không có người hướng dẫn trực tiếp.
2.2.2. Note-Taking For Consecutive Interpreting: A Short Course – Andrew Gillies
Kỹ năng tốc ký là xương sống của phiên dịch đuổi. Note-Taking For Consecutive Interpreting của cùng tác giả Andrew Gillies là cuốn sách chuyên sâu và thực tiễn nhất về chủ đề này. Sách không dạy một hệ thống ký hiệu cố định mà tập trung vào việc hướng dẫn người học xây dựng hệ thống tốc ký của riêng mình dựa trên các nguyên tắc: ghi ý tưởng thay vì ghi từ, sử dụng biểu tượng, chữ viết tắt và cấu trúc ghi chú logic.
Cuốn sách được trình bày dưới dạng một khóa học ngắn, với các bài tập tăng dần độ khó, giúp người đọc từng bước làm chủ kỹ năng quan trọng này. Đây là tài liệu bắt buộc phải có cho bất kỳ ai muốn thực hành phiên dịch đuổi một cách chuyên nghiệp và hiệu quả.
2.2.3. Community Interpreting – Sandra Beatriz Hale
Community Interpreting của Sandra Beatriz Hale là tài liệu nền tảng về lĩnh vực phiên dịch cộng đồng, tập trung vào vai trò của người phiên dịch trong các bối cảnh xã hội như y tế, pháp lý, hành chính và phúc lợi. Tác giả phân tích sâu những thách thức về đạo đức nghề nghiệp, trung lập ngôn ngữ, quyền lực giao tiếp và khác biệt văn hóa, giúp người đọc hiểu rõ trách nhiệm xã hội của nghề phiên dịch.
Sách dựa trên hàng loạt nghiên cứu tình huống thực tế, minh họa bằng các ví dụ sinh động trong môi trường bệnh viện, tòa án, cơ quan chính phủ. Đây là tài liệu tham khảo tiêu chuẩn cho sinh viên ngôn ngữ, phiên dịch viên chuyên nghiệp, cũng như các tổ chức đào tạo dịch vụ công muốn xây dựng chuẩn đạo đức và năng lực nghề nghiệp.
2.2.4. The Translator’s Handbook – Morry Sofer
The Translator’s Handbook của Morry Sofer là một trong những cẩm nang thực tế và toàn diện nhất dành cho người làm nghề dịch thuật. Cuốn sách cung cấp hướng dẫn chi tiết về quy trình dịch, sử dụng các công cụ hỗ trợ (CAT tools), quản lý dự án, đàm phán với khách hàng và những tiêu chuẩn đạo đức trong nghề.
Với cách viết rõ ràng, nhiều ví dụ và lời khuyên thực tế, cuốn sách giúp cả dịch giả tự do lẫn nhân viên công ty dịch thuật hiểu rõ cách làm việc chuyên nghiệp, tối ưu hóa năng suất và chất lượng bản dịch. Đây là tài liệu không thể thiếu cho bất kỳ ai nghiêm túc theo đuổi sự nghiệp dịch thuật trong thời đại số.
2.2.5. L’épreuve de l’étranger – Antoine Berman
L’épreuve de l’étranger của Antoine Berman không bàn về kỹ thuật dịch, mà là một cuộc đối thoại triết học sâu sắc về bản chất của hành vi dịch. Berman đặt ra những câu hỏi nền tảng: Người dịch có quyền tự do sáng tạo đến đâu? Sự trung thành với nguyên tác có mâu thuẫn với tinh thần tái sinh của bản dịch hay không?
Tác phẩm phân tích những “cám dỗ” khiến bản dịch xa rời tinh thần của nguyên bản, đồng thời khẳng định rằng dịch thuật là một hành vi đạo đức — nơi người dịch phải tôn trọng cái khác, cái xa lạ, nhưng vẫn để ngôn ngữ đích cất tiếng nói riêng. Đây là cuốn sách dành cho những ai muốn hiểu sâu về triết học dịch và nâng tầm nghề dịch thành một nghệ thuật sáng tạo có ý thức.
2.3. Nhóm 3: Sách truyền cảm hứng và mở rộng tư duy
Nghề phiên dịch đôi khi là một hành trình đơn độc. Những cuốn sách trong nhóm này sẽ là nguồn cảm hứng, giúp bạn tìm thấy niềm vui, sự đồng cảm và hiểu sâu hơn về giá trị nhân văn của công việc mình đang theo đuổi.
2.3.1. Found In translation – Nataly Kelly & Jost Zetzsche
Found In Translation là một tập hợp những câu chuyện có thật đầy màu sắc và đáng kinh ngạc về vai trò của phiên dịch viên trong những sự kiện quan trọng của thế giới. Từ việc dịch cho các nguyên thủ quốc gia, hỗ trợ trong các chiến dịch quân sự, cho đến việc giúp các thương hiệu toàn cầu chinh phục thị trường mới, cuốn sách cho thấy công việc dịch thuật có tác động lớn lao như thế nào.
Mỗi câu chuyện là một minh chứng sống động cho thấy người phiên dịch không chỉ là cây cầu ngôn ngữ mà còn là người kiến tạo sự thấu hiểu, đôi khi quyết định cả thành bại của một cuộc đàm phán hay sinh mạng của một con người. Đây là cuốn sách truyền cảm hứng mạnh mẽ, giúp bạn thêm yêu và tự hào về nghề.
2.3.2. The Routledge Handbook of Translation and Culture – Sue-Ann Harding & Ovidi Carbonell Cortés
Đây là một công trình học thuật đồ sộ, tập hợp các bài viết của nhiều chuyên gia hàng đầu, khám phá mối quan hệ phức tạp giữa dịch thuật và văn hóa. Sách không chỉ nhìn dịch thuật như một hoạt động ngôn ngữ, mà còn là một hành vi văn hóa, chịu ảnh hưởng và đồng thời tác động trở lại bối cảnh xã hội.
The Routledge Handbook of Translation and Culture đi sâu vào các chủ đề như dịch thuật trong bối cảnh hậu thuộc địa, vai trò của dịch thuật trong việc định hình bản sắc dân tộc, và những thách thức khi chuyển ngữ các yếu tố văn hóa đặc thù. Dù khá nặng về lý thuyết, đây là tài liệu quý giá cho những ai muốn nghiên cứu sâu hoặc có một tư duy liên ngành về dịch thuật.
2.3.3. The prose of the world – Michael Emmerich
The Prose of the World của Michael Emmerich đặt ra một câu hỏi thú vị: Điều gì tạo nên “văn học thế giới”? Tác giả lập luận rằng chính dịch thuật đã và đang kiến tạo nên khái niệm này. Thông qua việc phân tích cách các tác phẩm văn học Nhật Bản được dịch và tiếp nhận trên toàn cầu, Emmerich cho thấy người dịch không chỉ chuyển ngữ mà còn tham gia vào quá trình định hình di sản văn học.
Cuốn sách mang đến một góc nhìn mới mẻ và đầy khiêu khích về quyền lực của dịch thuật trong việc tạo ra các dòng chảy văn hóa. Đây là một tác phẩm nên đọc cho các dịch giả văn học và những ai quan tâm đến cách văn hóa được lan tỏa và biến đổi qua ngôn ngữ.
2.3.4. Through the language glass – Guy Deutscher
Through the Language Glass của nhà ngôn ngữ học Guy Deutscher khám phá một câu hỏi kinh điển: liệu ngôn ngữ chúng ta nói có ảnh hưởng đến cách chúng ta suy nghĩ và nhìn nhận thế giới không? Tác giả dẫn dắt người đọc qua những nghiên cứu hấp dẫn về màu sắc, giới tính trong ngôn ngữ và các khái niệm về không gian, thời gian ở các nền văn hóa khác nhau.
Dù không phải là sách về kỹ thuật dịch, cuốn sách này lại vô cùng hữu ích cho người phiên dịch. Nó giúp bạn nhận thức sâu sắc hơn về những khác biệt tiềm ẩn đằng sau con chữ, từ đó có những lựa chọn dịch thuật tinh tế và phù hợp với văn hóa hơn. Đọc sách là một hành trình trí tuệ đầy thú vị.
3. Bảng so sánh nhanh các đầu sách phiên dịch nổi bật
| Tên sách | Tác giả | Đối tượng phù hợp | Điểm nổi bật |
|---|---|---|---|
| Nghệ thuật dịch thuật | Lê Huy Bắc | Sinh viên, người mới bắt đầu | Lý thuyết nền tảng, ví dụ rõ ràng, hệ thống hóa dễ hiểu |
| Kỹ năng phiên dịch | Komatsu Tatsuya | Sinh viên tiếng Nhật, giáo viên, phiên dịch viên | Bài tập thực tế, rèn kỹ năng nghe – nói, phản xạ nhanh |
| Is That a Fish in Your Ear? | David Bellos | Người yêu ngôn ngữ, học viên dịch thuật | Góc nhìn hóm hỉnh, nhân văn, giải thích tầm quan trọng của dịch |
| Translation Studies | Susan Bassnett | Sinh viên ngôn ngữ, nghiên cứu viên | Cơ sở lý luận toàn diện, nền tảng học thuật của ngành dịch |
| Conference Interpreting: A Student’s Practice Book | Andrew Gillies | Học viên, phiên dịch hội nghị | Bài tập chuyên sâu, hướng dẫn thực hành bài bản |
| Note-Taking for Consecutive Interpreting | Andrew Gillies | Sinh viên, người luyện dịch đuổi | Xây dựng hệ thống tốc ký cá nhân, tăng hiệu quả ghi nhớ |
| The Translator’s Handbook | Morry Sofer | Dịch giả tự do, nhân viên công ty dịch | Hướng dẫn thực tế, công cụ, đạo đức và quy trình nghề dịch |
| Community Interpreting | Sandra Beatriz Hale | Phiên dịch viên cộng đồng, sinh viên | Chuẩn đạo đức, nghiên cứu tình huống y tế – pháp lý thực tế |
| Found in Translation | Nataly Kelly & Jost Zetzsche | Tất cả cấp độ, người yêu nghề dịch | Câu chuyện truyền cảm hứng, tôn vinh vai trò người phiên dịch |
| Through the Language Glass | Guy Deutscher | Người học ngôn ngữ, phiên dịch viên | Khám phá ngôn ngữ và tư duy, giúp dịch chính xác theo văn hóa |
4. Mua sách phiên dịch chính hãng, giao nhanh tại Tiki
Việc đầu tư vào sách chuyên ngành là một bước đi quan trọng trên con đường sự nghiệp. Tại Tiki, chúng tôi hiểu rằng chất lượng sách ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả học tập và nghiên cứu của bạn.
Khi lựa chọn mua sách phiên dịch tại Tiki, bạn sẽ nhận được những cam kết sau:
- 100% sách chính hãng: Tiki hợp tác trực tiếp với các nhà xuất bản và đơn vị phát hành uy tín, đảm bảo mọi cuốn sách đến tay bạn đều là sách thật, có nguồn gốc rõ ràng.
- Hoàn tiền 200% nếu phát hiện hàng giả: Chúng tôi cam kết về chất lượng sản phẩm bằng chính sách đền bù mạnh mẽ, bảo vệ quyền lợi của khách hàng.
- Chính sách đổi trả minh bạch: Nếu sách có lỗi do in ấn hoặc vận chuyển, bạn có thể dễ dàng yêu cầu đổi trả miễn phí theo quy định.
- Giao hàng nhanh chóng: Với dịch vụ TikiNOW, bạn có thể nhận được những cuốn sách mình cần chỉ trong vài giờ, không làm gián đoạn quá trình học tập.
5. Câu hỏi thường gặp
5.1. Mới bắt đầu học phiên dịch nên đọc cuốn sách nào đầu tiên?
Nếu bạn là người mới, hãy bắt đầu với một cuốn sách nền tảng lý thuyết như Nghệ thuật dịch thuật của Lê Huy Bắc để có cái nhìn tổng quan. Sau đó, kết hợp với một cuốn thực hành như Kỹ năng phiên dịch của Komatsu Tatsuya để bắt đầu rèn luyện các kỹ năng cơ bản.
5.2. Làm thế nào để luyện kỹ năng dịch cabin qua sách?
Sách như Conference Interpreting: A Student’s Practice Book cung cấp phương pháp và hệ thống bài tập. Để hiệu quả, bạn cần chủ động tìm các bài phát biểu, tin tức trên mạng để thực hành song song với hướng dẫn trong sách. Sách là bản đồ, còn việc luyện tập thường xuyên chính là hành trình.
5.3. Sách ngoại văn về phiên dịch có khó đọc không?
Các sách học thuật như Translation Studies hay sách chuyên sâu của Andrew Gillies đòi hỏi trình độ tiếng Anh khá (tương đương B2-C1 trở lên) để có thể hiểu đầy đủ. Tuy nhiên, việc đọc sách gốc sẽ giúp bạn tiếp cận kiến thức một cách chính xác nhất và cập nhật thuật ngữ chuyên ngành quốc tế.
Xem thêm:
- Top 12 sách hay về kinh doanh nên đọc để thành công
- TOP 10 cuốn sách hay về quản lý đáng đọc nhất
- Top 15 tựa sách về lãnh đạo ”gối đầu giường” cho mọi nhà quản lý
Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch (*** Sách Chính Hãng ***)
Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Sách: Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Sách: Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Sách: Trải Lòng Về Nghề Phiên Dịch
Combo sách hay mọi thời đại : Nhà giả kim+ Hành trình về phương đông ( khổ lớn _ tặng kèm BOOKMARK HAPPY LIFE )
Sách hay về kĩ năng sống: Dịch Vụ Hoàn Hảo Chuẩn Nhật
Minh Triết Về Nỗi Sợ - Một Góc Nhìn Sau Đại Dịch - Tặng Kèm Bookmark
Sách Hay Về Bài Học Cuộc Sống: Ai Sẽ Khóc Khi Bạn Lìa Xa - Robin Sharma
Kỹ Năng Phiên Dịch
Kỹ Năng Phiên Dịch
Cẩm Nang Kỹ Năng Nghề Phiên Dịch
Cẩm Nang Kỹ Năng Nghề Phiên Dịch
Sách-Nâng Tầm Dịch Vụ
Sách Dịch Học Nhập Môn - Thu Giang Nguyễn Duy Cần
Sách - Kinh Dịch Với Nhân Dạng Và Phong Thuỷ - Bìa Cứng - Minh Thắng
Sách - Kinh Dịch - Bìa Cứng - Ngô Tất Tố - Minh Thắng
Sách - Kinh Dịch Trọn Bộ - Bìa Đen - Bìa Cứng - Ngô Tất Tố - Minh Thắng
Sách Đắc Nhân Tâm - Bản Dịch Gốc Từ Nguyễn Hiến Lê (Tặng Kèm Audio Book)
Hành trình trở thành một phiên dịch viên chuyên nghiệp đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực học hỏi không ngừng và một tình yêu lớn với ngôn ngữ. Những cuốn sách được giới thiệu trên đây chỉ là một phần trong kho tàng tri thức rộng lớn, nhưng chúng là những người thầy, người bạn đồng hành đáng tin cậy. Hãy bắt đầu hành trình của bạn bằng việc chọn một cuốn sách phù hợp tại Tiki và biến tri thức thành kỹ năng của riêng mình.
