Khoảnh khắc phát hiện cuốn sách yêu quý bị ướt có lẽ là một trong những nỗi lo lớn nhất của người yêu sách. Nhưng đừng vội hoảng sợ, hành động nhanh và đúng cách có thể cứu vãn tình hình một cách kỳ diệu. Bài viết này của Tiki sẽ là kim chỉ nam, hướng dẫn bạn từng bước chi tiết để làm khô và phục hồi sách bị ướt ngay tại nhà, từ việc xử lý khẩn cấp đến khắc phục các “di chứng” như trang sách bị nhăn hay ẩm mốc, giúp bạn giữ gìn trọn vẹn giá trị của những người bạn tri thức.
Mục lục hiệnNhững điểm chính
- Sơ cứu khẩn cấp: Nhanh chóng lấy sách khỏi nước, dùng khăn mềm thấm khô bên ngoài và lắc nhẹ nhàng để loại bỏ nước thừa.
- Phương pháp làm khô: Dựng đứng sách và dùng quạt cho sách ẩm; chèn giấy thấm và ép nhẹ đối với sách bị ướt sũng.
- Lưu ý cho giấy bóng: Bắt buộc phải chèn giấy nến vào từng trang sách in trên giấy bóng (couche) để ngăn chúng dính lại vĩnh viễn.
- Làm phẳng trang sách nhăn: Sau khi sách đã khô hoàn toàn, ép sách dưới vật nặng trong vài ngày để các trang phẳng trở lại.
- Khử mùi ẩm mốc: Đặt sách vào hộp kín cùng với baking soda hoặc cát vệ sinh mèo để hút sạch mùi khó chịu một cách an toàn.
- Sai lầm cần tránh: Tuyệt đối không dùng nhiệt độ cao (máy sấy, ánh nắng gắt) vì sẽ làm giấy giòn, ố vàng và hỏng keo gáy sách.
1. Cần làm gì ngay lập tức? 3 bước sơ cứu khẩn cấp cho sách bị ướt
Khi phát hiện sách bị ướt, thời gian là yếu tố quyết định. Phản ứng nhanh trong vài phút đầu tiên có thể giảm thiểu tối đa hư hại. Hãy bình tĩnh và thực hiện ngay ba bước sơ cứu quan trọng dưới đây:
- Bước 1: Cần nhanh chóng và cẩn thận nhấc sách ra khỏi chỗ ướt, luôn nâng đỡ phần gáy để tránh làm rách bìa và các trang giấy đang mềm yếu.
- Bước 2: Sử dụng khăn mềm hoặc giấy thấm khô nhẹ nhàng chấm lên bìa và các cạnh sách để hút bớt nước, tuyệt đối không chà xát để tránh làm hỏng bề mặt.
- Bước 3: Cầm chắc phần gáy sách và lắc thật nhẹ nhàng để nước còn đọng giữa các trang giấy văng ra, giúp quá trình làm khô bên trong nhanh hơn.
2. Hướng dẫn chi tiết phương pháp làm khô sách theo từng mức độ hư hại
2.1. Trường hợp 1: Sách chỉ bị ẩm hoặc dính nước nhẹ
Với những cuốn sách chỉ bị ẩm, dính vài giọt nước hoặc ướt một góc nhỏ, quy trình xử lý sẽ đơn giản hơn.
- Dựng đứng sách: Mở sách ra và dựng đứng trên một bề mặt khô ráo, xòe nhẹ các trang sách ra như hình cánh quạt. Cách này giúp không khí có thể lưu thông vào giữa các trang, đẩy nhanh quá trình bay hơi.
- Dùng quạt: Đặt một chiếc quạt ở chế độ thấp nhất, thổi nhẹ vào sách từ khoảng cách an toàn (khoảng 30-50 cm). Luồng gió nhẹ sẽ giúp sách khô tự nhiên mà không làm các trang giấy bị quăn lại đột ngột.
- Kiểm tra thường xuyên: Khoảng 30 phút một lần, bạn nên lật nhẹ các trang sách để đảm bảo chúng không dính vào nhau và khô đều. Tuyệt đối không dùng máy sấy tóc ở nhiệt độ cao vì hơi nóng sẽ làm giấy giòn, gãy và có thể làm chảy lớp keo ở gáy sách.
2.2. Trường hợp 2: Cách cứu sách bị ướt sũng
Trường hợp sách bị ngâm trong nước và ướt sũng đòi hỏi sự kiên nhẫn và cẩn thận hơn rất nhiều.
- Chèn giấy thấm: Chuẩn bị nhiều khăn giấy trắng, không hoa văn (để tránh lem màu) hoặc giấy thấm dầu. Cẩn thận lật từng trang sách và chèn một tờ giấy thấm vào giữa khoảng 20-30 trang. Đừng chèn quá dày vì sẽ làm căng và gãy gáy sách.
- Ép nhẹ: Sau khi chèn giấy, hãy đóng sách lại và đặt lên một mặt phẳng. Dùng một vật nặng vừa phải (như vài cuốn sách khô khác) đè lên trên để ép nước thấm ra giấy.
- Thay giấy thấm liên tục: Cứ sau khoảng 1-2 giờ, bạn cần thay toàn bộ lớp giấy thấm đã ướt bằng lớp giấy mới. Lặp lại quy trình này cho đến khi giấy thấm hút ra rất ít nước và các trang sách chỉ còn ẩm nhẹ. Khi đó, bạn có thể chuyển sang phương pháp làm khô bằng quạt như kịch bản 1.
- Phương pháp đông lạnh (áp dụng khi chưa thể xử lý ngay): Nếu bạn không có thời gian xử lý ngay lập tức, hãy cho cuốn sách ướt vào một túi zip, khóa kín và đặt vào ngăn đá tủ lạnh. Việc này sẽ ngăn chặn nấm mốc phát triển và giữ nguyên hiện trạng của sách. Khi có thời gian, bạn lấy sách ra, rã đông tự nhiên và tiếp tục các bước làm khô như trên.
2.3. Lưu ý đặc biệt cho sách in trên giấy bóng (giấy couche)
Sách ảnh, tạp chí hay truyện tranh cao cấp thường được in trên giấy couche, loại giấy có một lớp tráng phủ bóng. Khi bị ướt, lớp phủ này rất dễ dính chặt vào nhau và nếu để khô, chúng sẽ không thể tách rời được nữa.
- Hành động cực nhanh: Với loại giấy này, bạn phải xử lý ngay lập tức, không được trì hoãn.
- Chèn giấy nến: BẮT BUỘC phải chèn một tờ giấy nến (loại dùng trong làm bánh) vào giữa MỌI trang sách. Giấy nến có tác dụng ngăn các trang giấy bóng dính vào nhau trong quá trình làm khô.
- Làm khô tự nhiên: Sau khi đã chèn giấy nến, hãy để sách khô tự nhiên hoặc dùng quạt ở chế độ gió mát. Tuyệt đối không ép hay dùng nhiệt.
3. Xử lý các hệ quả sau khi sách đã khô
3.1. Cách làm phẳng trang sách bị nhăn, phồng rộp
Nguyên nhân khiến trang sách bị nhăn là do các sợi cellulose trong giấy nở ra khi gặp nước và co lại không đều khi khô. Để khắc phục, bạn cần tác động một lực ép ổn định.
- Bước 1: Đảm bảo sách đã khô hoàn toàn.
- Bước 2: Đóng sách lại, đặt giữa hai tấm ván phẳng, sạch hoặc hai cuốn sách bìa cứng lớn hơn.
- Bước 3: Đặt một vật nặng (chồng sách khác, tạ nhỏ, viên gạch bọc vải) lên trên cùng để tạo lực ép.
- Bước 4: Giữ nguyên trạng thái này trong vài ngày đến một tuần. Lực ép từ từ sẽ giúp các trang giấy phẳng ra đáng kể.
3.2. Cách khử mùi ẩm mốc cho sách
Mùi mốc là do vi nấm phát triển trong môi trường ẩm. Để loại bỏ mùi này, bạn có thể sử dụng các vật liệu hút mùi tự nhiên.
- Dùng Baking Soda: Đặt cuốn sách vào một hộp nhựa hoặc túi zip lớn. Đặt bên cạnh một hộp baking soda đã mở nắp (hoặc đổ baking soda vào một chiếc cốc). Đậy kín hộp nhựa hoặc kéo khóa túi lại và để trong vài ngày. Baking soda sẽ hút hết mùi ẩm mốc mà không làm hỏng sách.
- Dùng cát vệ sinh mèo: Tương tự như baking soda, cát vệ sinh mèo (loại chưa qua sử dụng, làm từ đất sét) cũng có khả năng hút ẩm và khử mùi rất tốt. Bạn cũng cho sách và một ít cát vào hộp kín và chờ đợi.
4. Những sai lầm cần tuyệt đối tránh khi cứu sách bị ướt
Trong quá trình “giải cứu” sách, một vài hành động sai có thể khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
- Dùng máy sấy tóc ở nhiệt độ cao: Hơi nóng đột ngột sẽ làm giấy bị giòn, cong vênh vĩnh viễn và phá hủy keo dán gáy.
- Phơi sách trực tiếp dưới nắng gắt: Tia UV từ ánh nắng mặt trời sẽ làm giấy bị ố vàng, mực in phai màu và giảm tuổi thọ của sách.
- Vắt hoặc xoắn sách: Hành động này sẽ làm rách giấy và gãy gáy sách ngay lập tức.
- Cố gắng tách các trang giấy khô đã dính chặt: Nếu các trang sách (đặc biệt là giấy bóng) đã khô và dính vào nhau, việc cố gắng gỡ ra sẽ làm rách giấy.
- Đặt sách lên lò sưởi hoặc cho vào lò vi sóng: Đây là những hành động cực kỳ nguy hiểm, có thể gây cháy sách và hỏa hoạn.
5. Checklist những vật dụng cần thiết để phục hồi sách
Để chuẩn bị tốt nhất cho quá trình phục hồi sách, bạn nên có sẵn những vật dụng sau:
- Khăn mềm, sạch
- Khăn giấy trắng (không hoa văn)
- Giấy thấm dầu (tùy chọn)
- Giấy nến (bắt buộc cho giấy bóng)
- Quạt điện
- Vật nặng để ép sách (chồng sách, tạ,…)
- Hộp nhựa hoặc túi zip kín
- Baking soda hoặc cát vệ sinh mèo (chưa sử dụng)
Bạn có thể dễ dàng tìm mua các vật dụng gia dụng cần thiết này trên Tiki với dịch vụ giao hàng nhanh chóng, sẵn sàng hỗ trợ bạn trong những tình huống khẩn cấp.
6. Mua sách chất lượng tại Tiki – An tâm về độ bền và chính sách hậu mãi
Việc một cuốn sách có khả năng “chống chọi” tốt hơn khi gặp sự cố cũng phụ thuộc một phần vào chất lượng giấy in và gia công. Đầu tư vào những cuốn sách có nguồn gốc rõ ràng là một cách bảo vệ tri thức lâu dài. Tại Tiki, chúng tôi hiểu điều đó và luôn cam kết mang đến cho độc giả những trải nghiệm tốt nhất.
- 100% sách chính hãng: Giấy in chất lượng, mực in sắc nét và gáy sách được gia công chắc chắn, giúp tăng độ bền cho cuốn sách.
- Mở hộp kiểm tra khi nhận hàng: Bạn hoàn toàn có thể kiểm tra tình trạng sách trước khi thanh toán để đảm bảo nhận được sản phẩm ưng ý.
- Hoàn tiền 200% nếu phát hiện hàng giả: Lời cam kết mạnh mẽ về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm.
- Chính sách đổi trả dễ dàng: Nếu sách có bất kỳ lỗi nào từ nhà sản xuất, Tiki luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn đổi trả nhanh chóng và thuận tiện.
7. Các câu hỏi thường gặp
7.1. Dùng bàn là (bàn ủi) để làm phẳng sách được không?
Không nên. Nhiệt độ của bàn là rất khó kiểm soát và quá cao so với giấy. Việc này có nguy cơ làm cháy giấy, ố vàng hoặc làm chảy keo gáy sách. Phương pháp ép bằng vật nặng tuy chậm hơn nhưng an toàn và hiệu quả hơn nhiều.
7.2. Sách khô rồi nhưng vẫn còn mùi ẩm mốc thì phải làm sao?
Nếu sau lần đầu khử mùi mà sách vẫn còn mùi, bạn hãy lặp lại phương pháp dùng baking soda hoặc cát vệ sinh mèo. Lần này hãy để thời gian lâu hơn, có thể kéo dài đến một tuần hoặc hơn và thay lớp vật liệu hút mùi mới để tăng hiệu quả.
7.3. Làm thế nào để phòng ngừa sách bị ẩm ướt trong tương lai?
- Bảo quản sách ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh xa cửa sổ hoặc những bức tường dễ bị ẩm.
- Sử dụng các gói hút ẩm trong tủ sách, đặc biệt là vào mùa mưa.
- Không đặt chai nước, cốc nước ngay cạnh sách.
- Khi mang sách ra ngoài, hãy để trong túi nilon hoặc túi chống nước để phòng trời mưa bất chợt.
Sách Con hủi (Bìa cứng)
Giao siêu tốc 2h
Sách Làm Đĩ (Bìa Cứng) - Tái Bản
Giao siêu tốc 2h
Sách Nanh Trắng (Bìa Cứng) - Tái Bbản
Giao siêu tốc 2h
Sách Bỉ Vỏ (Bìa Cứng)
Giao siêu tốc 2h
Sách Chí Phèo (Bìa Cứng) - Tái Bản
Giao siêu tốc 2h
Sách Hai số phận (bìa cứng)
Giao siêu tốc 2h
Sách Người Tị Nạn (Bìa Cứng)
Giao siêu tốc 2h
Sách Đồi Gió Hú (Bìa Cứng) - Tái Bản
Giao siêu tốc 2h
Sách Những Ngôi Sao Eger (Bìa Cứng)
Giao siêu tốc 2h
Sách Không Gia Đình (Bìa Cứng)
Giao siêu tốc 2h
Sách Bố Già (Bìa Cứng) (Tái Bản)
Giao siêu tốc 2h
Sách Anh hùng còn chi (Bìa cứng)
Giao siêu tốc 2h
Sách Tào Tháo (Bìa Cứng)
Giao siêu tốc 2h
Sách Phẩm Tam Quốc - Bìa Cứng
Sách Heidi (Bìa Cứng)
Sách Đồi Gió Hú (Bìa Cứng)
Sách Hai Số Phận (Bìa Cứng)
Sách Đồi Gió Hú (Bìa Cứng)(Tái Bản 2020)
Sách Không Gia Đình (Bìa Cứng)
Sách Không Gia Đình - Bìa Cứng (Tái Bản 2018)
Sách Không Gia Đình (Bìa Cứng)
Sách Nanh Trắng (Bìa Cứng)
Sách Làm Đĩ - Bìa Cứng (Tái Bản)
Sách Em (Tái Bản) (Bìa Cứng)
Xem thêm:
- Top 46 truyện ngôn tình hay nhất mọi thời đại nên đọc
- Top 11 sách luyện thi GMAT hiệu quả nhất 2025 [Đánh giá chi tiết]
- Top 10 sách luyện thi đại học môn Toán 2026 hiệu quả nhất
Việc cứu một cuốn sách bị ướt là cả một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, cẩn thận và áp dụng đúng phương pháp. Dù không thể phục hồi sách về trạng thái nguyên vẹn 100%, nhưng những giải pháp trên vẫn có thể giữ lại giá trị nội dung và hình thức của cuốn sách ở mức tốt nhất. Hy vọng rằng với những hướng dẫn chi tiết từ Tiki, bạn sẽ có thể bình tĩnh giải quyết sự cố và tiếp tục gìn giữ những người bạn tri thức quý giá của mình.
