Giữa những tranh cãi về biến đổi khí hậu, khủng hoảng tài chính hay sự trỗi dậy của các gã khổng lồ công nghệ, liệu kinh tế học có thể đem đến câu trả lời vì lợi ích chung, thay vì chỉ phục vụ cho nhóm nhỏ? Jean Tirole đã mở ra cuộc đối thoại thẳng thắn và sâu sắc, mời gọi mỗi chúng ta cùng tư duy về thế giới tốt đẹp hơn qua sách Kinh tế học vì lợi ích chung.
Những điểm chính:
- Là tác phẩm của Nobel kinh tế Jean Tirole, dùng kinh tế học để giải quyết các vấn đề cấp bách của xã hội.
- Sách đề xuất mô hình Nhà nước với thị trường, nơi nhà nước thiết kế thể chế để thị trường vận hành hiệu quả.
- Phân tích các thách thức lớn như biến đổi khí hậu, cách mạng số, bất bình đẳng bằng lăng kính kinh tế học.
- Không chỉ chẩn đoán vấn đề, sách còn đề xuất các khung chính sách và giải pháp cụ thể mang tính ứng dụng cao.
- Diễn giải các vấn đề phức tạp bằng ngôn ngữ sáng rõ, giúp độc giả phổ thông có thể tiếp cận và tư duy phản biện.
1. Giới thiệu sách Kinh tế học vì lợi ích chung
- Tên sách: Kinh tế học vì lợi ích chung (Economics for the Common Good)
- Tác giả: Jean Tirole
- Dịch giả: Nguyễn Đôn Phước
- Thể loại: Sách kinh tế, Sách khoa học xã hội, Sách Non-fiction
- Nhà xuất bản: Nhà Xuất Bản Trẻ
Sách sử dụng lăng kính của kinh tế học hiện đại để phân tích những vấn đề cấp bách nhất của thế kỷ 21, từ biến đổi khí hậu, cách mạng số, bất bình đẳng đến khủng hoảng tài chính. Tác giả chẩn đoán vấn đề, đề xuất các khung chính sách và giải pháp cụ thể nhằm hướng xã hội đến mục tiêu cuối cùng là lợi ích chung.
2. Jean Tirole – Vị kiến trúc sư của kinh tế học hiện đại
2.1. Chân dung nhà kinh tế học đoạt giải Nobel
Jean Tirole là một trong những nhà kinh tế học có tầm ảnh hưởng lớn nhất trên thế giới hiện nay. Ông là nhà kinh tế học người Pháp, được trao Giải thưởng Nobel Kinh tế năm 2014 cho những phân tích đột phá về sức mạnh thị trường và sự điều tiết.
Tác giả đã nghiên cứu với phong cách đặc trưng là việc áp dụng các công cụ của lý thuyết trò chơi và kinh tế học vi mô để mổ xẻ các vấn đề thực tiễn phức tạp. Jean Tirole tìm cách xây dựng những khung phân tích có khả năng giải thích và định hướng chính sách. Nhờ đó, giúp chính phủ và tổ chức điều tiết thị trường một cách hiệu quả hơn.

2.2. Mối liên hệ giữa giải Nobel kinh tế 2014 và cuốn sách
Giải Nobel năm 2014 vinh danh những công trình nghiên cứu của Jean Tirole về cách thức điều tiết các ngành công nghiệp bị chi phối bởi một vài công ty lớn (độc quyền nhóm) hoặc độc quyền tự nhiên.
Ông đã chỉ ra rằng chính sách điều tiết chung chung, áp dụng cho mọi ngành là không hiệu quả. Nhà nước cần những chính sách thông minh, tùy chỉnh theo đặc thù của từng thị trường.
Kinh tế học vì lợi ích chung là sự diễn giải và mở rộng những tư tưởng học thuật đó đến với công chúng. Sách là nỗ lực của tác giả nhằm trả lời câu hỏi: Làm thế nào để những nghiên cứu kinh tế phức tạp giúp chúng ta xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn?
Sách cũng giải thích cặn kẽ tại sao nhà nước cần can thiệp vào thị trường và quan trọng hơn, là phải can thiệp như thế nào để bảo vệ người tiêu dùng, thúc đẩy đổi mới và đảm bảo lợi ích chung.

3. Nội dung chính của Kinh tế học vì lợi ích chung
Kinh tế học vì lợi ích chung là cuộc hành trình tư duy, nơi tác giả dẫn dắt người đọc đi qua những vấn đề gai góc nhất của thời đại bằng lập luận chặt chẽ, dựa trên dữ liệu và phân tích khoa học.
3.1. Kinh tế học không phải là tháp ngà: Vai trò mới của nhà kinh tế
Ngay từ trang đầu tiên, Jean Tirole đã đặt ra sứ mệnh mới cho lĩnh vực của mình. Ông cho rằng kinh tế học không thể và không nên đứng ngoài các cuộc tranh luận xã hội. Nhà kinh tế học có trách nhiệm phải bước ra khỏi tháp ngà hàn lâm, sử dụng chuyên môn của mình để cung cấp phân tích khách quan, làm sáng tỏ các lựa chọn chính sách và hậu quả.
Tác giả nhấn mạnh rằng vai trò của nhà kinh tế là người cung cấp thông tin và công cụ tư duy để các công dân và nhà hoạch định chính sách cần đưa ra lựa chọn sáng suốt hơn. Theo tác giả, kinh tế học là phương tiện để phục vụ xã hội, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới và tìm cách cải thiện.
3.2. Nhà nước với thị trường: Góc nhìn đột phá
Một trong những luận điểm có giá trị nhất của sách là sự thay đổi trong cách nhìn nhận mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường. Thay vì rơi vào cuộc tranh luận cũ kỹ giữa “Nhà nước và thị trường” thì Tirole đề xuất mô hình cộng sinh: “Nhà nước với thị trường”.
Trong mô hình này, nhà nước được xem là nhà thiết kế thể chế, người đặt ra luật chơi công bằng và thông minh. Mục tiêu là để thị trường, với động lực từ lợi ích cá nhân, có thể vận hành hiệu quả, sáng tạo nhưng vẫn hài hòa với các mục tiêu chung của xã hội. Nhà nước tạo ra sân chơi, còn các tác nhân kinh tế sẽ thi đấu trên đó.

3.3. Giải đáp thách thức lớn của thế kỷ 21 qua lăng kính kinh tế
Phần cốt lõi của sách là việc Jean Tirole áp dụng khung phân tích của mình vào những vấn đề cụ thể, cho thấy kinh tế học có thể soi rọi và đề xuất giải pháp như thế nào.
3.3.1. Biến đổi khí hậu
Tirole gọi biến đổi khí hậu là thất bại thị trường vĩ đại nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính là hiện tượng ngoại tác tiêu cực: Các cá nhân và doanh nghiệp khi thải khí nhà kính không phải trả chi phí cho thiệt hại mà họ gây ra cho toàn xã hội và thế hệ tương lai.
Vì không có chi phí, họ không có động lực để thay đổi hành vi. Do đó, giải pháp không thể chỉ trông chờ vào sự tự nguyện hay kêu gọi đạo đức. Ông ủng hộ mạnh mẽ các công cụ kinh tế như thuế carbon hoặc hệ thống mua bán giấy phép phát thải.
Bằng cách đặt cái giá cho carbon, chúng ta buộc những người gây ô nhiễm phải tính đến chi phí xã hội trong các quyết định của mình, từ đó khuyến khích họ đầu tư vào công nghệ sạch và giảm phát thải một cách tự nhiên.

3.3.2. Cách mạng số
Sự trỗi dậy của các gã khổng lồ công nghệ (Big Tech) như Google, Meta, Amazon đã tạo ra những thách thức mới cho các nhà điều tiết. Tirole phân tích sâu về kinh tế nền tảng – nơi hiệu ứng mạng lưới (càng nhiều người dùng, nền tảng càng giá trị) dễ dàng dẫn đến độc quyền tự nhiên.
Ông chỉ ra rằng các quy định chống độc quyền truyền thống không còn phù hợp. Thay vào đó, cần có quy định mới tập trung vào các vấn đề như quyền riêng tư dữ liệu, khả năng tương tác giữa các nền tảng và ngăn chặn các hành vi chèn ép đối thủ cạnh tranh.
Mục tiêu không phải là tiêu diệt các công ty lớn, mà là đảm bảo sân chơi cạnh tranh lành mạnh để sự đổi mới có thể tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn.
3.3.3. Thị trường lao động và bất bình đẳng
Bất bình đẳng gia tăng là vấn đề gây bất ổn xã hội sâu sắc nhất. Tirole phân tích các nguyên nhân đa dạng, từ tác động của toàn cầu hóa, sự thay thế lao động của tự động hóa, cho đến sự khác biệt trong hệ thống giáo dục.
Ông đề xuất một loạt các can thiệp chính sách. Các giải pháp này gồm cải cách hệ thống giáo dục để trang bị kỹ năng phù hợp cho người lao động trong nền kinh tế số, xây dựng lại hệ thống an sinh xã hội để hỗ trợ người bị ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi và thiết kế lại hệ thống thuế công bằng hơn.
Ông nhấn mạnh rằng việc giải quyết bất bình đẳng không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn là điều kiện cần để duy trì sự ổn định chính trị và tăng trưởng kinh tế bền vững.
3.3.4. Khủng hoảng tài chính
Từ bài học của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, Jean Tirole phân tích những rủi ro hệ thống tiềm ẩn trong ngành tài chính. Ông chỉ ra các vấn đề như rủi ro đạo đức (khi các tổ chức tài chính sẵn sàng chấp nhận rủi ro lớn vì biết rằng chính phủ sẽ giải cứu nếu họ sụp đổ) và sự thiếu minh bạch.
Để ngăn chặn các cuộc khủng hoảng tương lai, ông đề xuất cơ chế giám sát tài chính chặt chẽ hơn, yêu cầu các ngân hàng phải nắm giữ nhiều vốn hơn để tự hấp thụ thua lỗ và xây dựng các quy trình xử lý phá sản hiệu quả cho các định chế tài chính “quá lớn để sụp đổ”.

4. Điểm nhấn và giá trị nổi bật
- Lập luận sắc bén, dữ liệu thuyết phục: Mọi phân tích đều dựa trên nền tảng lý thuyết kinh tế vững chắc và được minh họa bằng các dữ liệu, ví dụ thực tế, giúp người đọc tin tưởng vào các kết luận được đưa ra.
- Tầm nhìn vĩ mô và tính ứng dụng cao: Sách đã mạnh dạn đề xuất các hướng giải pháp và khung chính sách cụ thể, đem đến trị thực tiễn cho các nhà hoạch định chính sách và công dân.
- Lối viết sáng rõ, dễ tiếp cận: Mặc dù bàn về những chủ đề phức tạp, Jean Tirole đã thành công trong việc diễn giải chúng bằng ngôn ngữ tự nhiên, mạch lạc, giúp độc giả phổ thông cũng nắm bắt được ý tưởng cốt lõi.
- Khơi nguồn tư duy phản biện: Tác giả trình bày các góc nhìn khác nhau, phân tích ưu nhược điểm của từng giải pháp và khuyến khích người đọc tự suy ngẫm, hình thành quan điểm riêng.
5. Trích dẫn ấn tượng trong Kinh tế học vì lợi ích chung
- “Kinh tế học trước hết là một phương tiện để phục vụ lợi ích chung. Nó có nhiệm vụ xác định các thể chế và chính sách giúp xã hội vận hành tốt hơn.” – T tóm gọn sứ mệnh và tinh thần của sách, định vị lại vai trò của kinh tế học như công cụ để cải tạo xã hội.
- “Mục tiêu không phải là đặt nhà nước chống lại thị trường, mà là làm cho chúng phối hợp với nhau.” – Đây là tuyên ngôn cho góc nhìn “Nhà nước với thị trường”, tư tưởng đột phá giúp thoát khỏi lối mòn tranh luận cũ.
- “Không có cái giá cho carbon, sẽ không có sự chuyển đổi năng lượng.” – Một khẳng định đanh thép về sự cần thiết phải sử dụng công cụ kinh tế để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, cho thấy sự cấp bách của hành động chính sách.

6. Đối tượng phù hợp để đọc sách này là ai?
Kinh tế học vì lợi ích chung sẽ phù hợp với các đối tượng như:
- Sinh viên và nhà nghiên cứu các ngành kinh tế, chính sách công, quan hệ quốc tế.
- Các nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý doanh nghiệp muốn có cái nhìn hệ thống về các xu hướng toàn cầu.
- Độc giả phổ thông muốn trang bị tư duy phản biện và hiểu sâu hơn về các vấn đề thời sự đang định hình thế giới.
- Bất cứ ai quan tâm đến việc làm thế nào để xây dựng xã hội công bằng và bền vững hơn.
Tuy nhiên, sách này sẽ không thích hợp với:
- Người tìm kiếm sách dạy làm giàu nhanh chóng hoặc các mẹo kinh doanh đơn giản.
- Người mới bắt đầu tìm hiểu kinh tế học và mong muốn sách nhập môn cơ bản vì sách này đòi hỏi sự tập trung và tư duy nhất định.
7. Mua sách Kinh tế học vì lợi ích chung chính hãng tại Tiki
Để tiếp thu trọn vẹn những tri thức sâu sắc và giá trị trong tác phẩm nổi tiếng như Kinh tế học vì lợi ích chung thì việc sở hữu ấn bản chính hãng với chất lượng in ấn tốt nhất là điều cần thiết. Tiki cam kết đem đến cho bạn đọc sách chính hãng 100% từ Nhà Xuất Bản Trẻ, đảm bảo nội dung đầy đủ và hình thức chỉn chu.
Khi mua sách tại Tiki, bạn được hưởng chính sách giao hàng nhanh 2h TikiNOW, cho phép mở hộp kiểm tra khi nhận hàng và đổi trả miễn phí nếu có bất kỳ lỗi nào từ nhà sản xuất. Đặc biệt, Tiki có cam kết hoàn tiền 200% nếu phát hiện hàng giả nên bạn hoàn toàn yên tâm đầu tư vào cuốn sách giá trị này.
8. Các câu hỏi liên quan
8.1. Cần có nền tảng kinh tế để đọc sách này không?
Không bắt buộc có nền tảng kinh tế học chuyên sâu, vì tác giả đã cố gắng giải thích các khái niệm dễ hiểu. Tuy nhiên, nếu bạn đã có kiến thức cơ bản về kinh tế vi mô và vĩ mô, bạn sẽ tiếp thu các luận điểm của sách dễ dàng và sâu sắc hơn.
8.2. Sách có khó đọc không?
Sách có độ khó nhất định và đòi hỏi sự tập trung cao từ người đọc. Tuy nhiên, lối viết mạch lạc và các ví dụ thực tế của tác giả giúp các vấn đề phức tạp trở nên dễ hình dung hơn.
8.3. So với những sách kinh tế học phổ thông khác thì sao?
So với sách kinh tế học phổ thông thường tập trung vào chủ đề hẹp hoặc kể những câu chuyện thú vị thì Kinh tế học vì lợi ích chung có quy mô lớn hơn và mang tính hệ thống hơn.
Sách không chỉ giải thích “cái gì” và “tại sao”, mà còn đi sâu vào việc “nên làm thế nào”, cung cấp khung tư duy toàn diện để phân tích các vấn đề xã hội.
8.4. Sách có bản ebook trên Tiki không và nên chọn bản nào?
Bạn nên kiểm tra trực tiếp trên website hoặc ứng dụng Tiki để xem phiên bản ebook có sẵn hay không. Tuy nhiên, đối với tác phẩm có lượng kiến thức nhiều và cần sự nghiền ngẫm thì độc giả nên ưu tiên phiên bản sách giấy.
Sách giấy giúp bạn dễ dàng ghi chú, đánh dấu những đoạn quan trọng và có trải nghiệm đọc sâu hơn, đồng thời cũng mang giá trị sưu tầm.
Xem thêm:
- Top 10 sách hay về kinh tế thay đổi tư duy nên đọc ít nhất 1 lần
- Sách về kinh tế cho người mới bắt đầu: Khai mở tư duy, dễ hiểu nhất
- Top 16 sách về kinh tế vĩ mô nên đọc để hiểu rõ nền kinh tế toàn cầu
Jean Tirole đã tạo ra lăng kính thông tuệ để nhìn nhận những vấn đề phức tạp nhất của thời đại, đồng thời thắp lên niềm tin rằng bằng tri thức và sự hợp tác, chúng ta có thể xây dựng tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người.
Đây là tác phẩm không thể bỏ lỡ cho bộ óc tò mò đến vận mệnh chung của xã hội. Sở hữu ngay kiệt tác kinh tế học này tại Tiki để đảm bảo sách chính hãng 100%, giá tốt và nhận hàng siêu tốc với dịch vụ giao nhanh 2h nhé!




