Đừng để trầm cảm sau sinh đánh mất niềm vui làm mẹ

Trầm cảm sau sinh là một tình trạng tâm lý mà nhiều mẹ bầu gặp phải sau khi sinh con. Thay vì cảm thấy hạnh phúc và phấn khích, các mẹ lại cảm thấy buồn bã, lo lắng quá mức, thậm chí có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân và em bé. Cảm giác này có thể khiến các mẹ mệt mỏi, chán nản, mất hứng thú với mọi thứ xung quanh và khó khăn trong việc chăm sóc con. Do đó, việc tìm hiểu kỹ tình trạng tâm lý này sẽ giúp mẹ chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe tâm lý của mình cũng như tận hưởng trọn vẹn niềm vui làm mẹ.

Tại sao việc hiểu biết về trầm cảm sau sinh lại quan trọng?

• Khi hiểu rõ các triệu chứng của trầm cảm sau khi sinh, các bà mẹ có thể nhận biết sớm những thay đổi bất thường trong tâm trạng và hành vi của mình. Nhờ đó, họ có thể tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia tâm lý để được tư vấn và điều trị kịp thời, tránh những hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra.
• Trong quá trình tìm hiểu, khi biết rằng nhiều phụ nữ khác cũng trải qua tình trạng tương tự, các mẹ sẽ cảm thấy được an ủi và không còn cảm thấy cô đơn, lạc lõng. Việc hiểu rõ về nguyên nhân và quá trình phát triển của bệnh cũng sẽ giúp các mẹ giảm bớt lo lắng và tự trách bản thân.
• Trầm cảm sau khi sinh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của mẹ mà còn có thể gây ra những hậu quả lâu dài. Việc điều trị sớm sẽ giúp mẹ phục hồi nhanh chóng, tâm lý ổn định để chăm sóc con cái và tận hưởng trọn vẹn hành trình làm mẹ quý giá trong cuộc đời.
• Việc chia sẻ thông tin về trầm cảm sau khi sinh sẽ giúp xây dựng một cộng đồng hỗ trợ mạnh mẽ, người thân và bạn bè sẽ hỗ trợ các mẹ vượt qua tình trạng tâm lý này, các mẹ cũng có nơi để chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm và giúp đỡ những người mẹ có cùng tình trạng. 
• Khi hiểu rõ những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm sau khi sinh con, các mẹ có thể chủ động phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ tái phát bằng cách xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh.

Vì vậy, việc hiểu biết kỹ càng về trầm cảm sau khi sinh là vô cùng quan trọng, không chỉ đối với các bà mẹ mà còn đối với cả gia đình và xã hội. Khi chúng ta hiểu rõ về căn bệnh này, chúng ta sẽ có thể hỗ trợ các bà mẹ một cách tốt nhất, giúp họ vượt qua giai đoạn khó khăn và tận hưởng niềm vui làm mẹ.

Nguyên nhân của tình trạng trầm cảm sau sinh

Nguyên nhân của tình trạng trầm cảm sau khi sinh con khá phức tạp. Tình trạng này là sự kết hợp của nhiều yếu tố bao gồm:

Sự thay đổi hormone

Sau khi sinh, lượng estrogen và progesterone – hai loại hormone quan trọng trong quá trình mang thai – giảm đột ngột. Sự thay đổi hormone này có thể gây ra những biến đổi về tâm trạng, khiến mẹ cảm thấy buồn bã, lo lắng và dễ cáu gắt. Sự thay đổi hormone cũng ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh trong não, gây ra những rối loạn về tâm trạng.

Các yếu tố đến từ tâm lý

• Việc chăm sóc em bé sơ sinh đòi hỏi rất nhiều thời gian và công sức. Áp lực trong việc nuôi dạy con, thiếu ngủ, thay đổi thói quen sinh hoạt có thể gây căng thẳng và dẫn đến trầm cảm.
• Việc trở thành một người mẹ mang đến nhiều trách nhiệm mới. Một số người mẹ cảm thấy khó thích nghi với vai trò mới này, dẫn đến cảm giác lo lắng, bất an và cô đơn.
• Những phụ nữ có tiền sử trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc các vấn đề tâm lý khác trước khi mang thai có nguy cơ cao hơn bị trầm cảm sau khi sinh cao hơn những người phụ nữ khác.
• Những sự kiện căng thẳng trong cuộc sống như mất việc, các vấn đề tài chính, mâu thuẫn gia đình,… cũng có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm sau khi sinh cho các mẹ.

Các vấn đề từ sức khoẻ sinh học

Các vấn đề sức khỏe như thiếu máu, tuyến giáp hoạt động kém, hoặc các bệnh mãn tính khác có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm sau khi sinh. Hoặc các biến chứng khi sinh như sinh mổ, sinh non hoặc các biến chứng khác trong quá trình sinh nở cũng có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm.

Các yếu tố đến từ xã hội

Thiếu sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc đối tác cũng có thể khiến mẹ cảm thấy cô lập và tăng nguy cơ trầm cảm.Hoặc những kỳ vọng quá cao về vai trò của người mẹ cũng có thể gây ra áp lực và dẫn đến trầm cảm.

Các yếu tố trên thường tác động kết hợp với nhau, chứ không phải chỉ một yếu tố duy nhất. Mỗi người mẹ sẽ có những trải nghiệm và phản ứng khác nhau đối với các yếu tố này. Nếu bạn hoặc người thân có những dấu hiệu của trầm cảm sau khi sinh, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế. Điều trị sớm sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng và giúp bạn tận hưởng niềm vui làm mẹ.

Các dấu hiệu của trầm cảm sau sinh

Phụ nữ sau khi sinh nếu có các dấu hiệu sau, cần nghĩ ngay đến trầm cảm sau sinh:

• Cảm giác như một khoảng trống lớn bên trong, luôn cảm thấy buồn bã không rõ lý do. Mọi thứ xung quanh đều trở nên nặng nề và quá sức.
• Khóc nhiều, dễ khóc, những điều nhỏ nhặt cũng đủ khiến mình bật khóc.
• Cảm giác bất an, lo lắng thường trực.
• Tâm trạng thất thường, lúc vui lúc buồn.
• Dễ nổi cáu, khó kiềm chế cảm xúc.
• Giấc ngủ không ngon, thường xuyên thức giấc giữa đêm hoặc ngủ quá nhiều nhưng vẫn cảm thấy mệt mỏi.
• Mọi quyết định đều trở nên khó khăn. Não bộ như bị đóng băng, không thể suy nghĩ rõ ràng.
• Cảm thấy không có động lực để làm bất cứ điều gì.
• Cơ thể kiệt sức, đau nhức khắp các bộ phận trên cơ thể.
• Ăn uống không điều độ, mất cảm giác ngon miệng.
• Muốn rút lui khỏi tất cả các mối quan hệ, cảm thấy xa lạ ngay với chính con mình.
• Có những ý nghĩ tiêu cực muốn làm hại bản thân và con mình.

Lưu ý: không phải tất cả phụ nữ sau khi sinh bị tầm cảm đều có đầy đủ các dấu hiệu trên. Một số người chỉ có một vài dấu hiệu, trong khi những người khác có thể có nhiều dấu hiệu hơn.

Trầm cảm sau sinh tác động như thế nào đến người mẹ, em bé và các mối quan hệ xung quanh

Trầm cảm sau khi sinh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của người mẹ mà còn tác động sâu sắc đến sự phát triển của em bé và các mối quan hệ xung quanh.

Tác động đến người mẹ

Sức khỏe thể chất: mẹ bị trầm cảm thường gặp các vấn đề về giấc ngủ, chán ăn hoặc ăn quá nhiều, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi kéo dài. Điều này khiến cơ thể suy nhược, giảm sức đề kháng và ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc bản thân và con cái.

Sức khỏe tinh thần: mẹ cảm thấy buồn bã, lo lắng, cô đơn, vô vọng, có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân và cuộc sống. Điều này làm mất đi niềm vui trong việc làm mẹ và ảnh hưởng đến việc tận hưởng cuộc sống.

Mối quan hệ xã hội: mẹ có xu hướng muốn rút lui khỏi các mối quan hệ xã hội, ít giao tiếp với người thân, bạn bè. Điều này làm tăng cảm giác cô lập và khó khăn trong việc tìm kiếm sự hỗ trợ.

Tác động đến em bé

Phát triển thể chất: trẻ có mẹ bị trầm cảm có thể chậm tăng cân, gặp khó khăn trong việc ăn uống và ngủ ngon.

Phát triển tinh thần: trẻ có thể chậm phát triển về ngôn ngữ, vận động và kỹ năng xã hội. Chúng có thể trở nên bồn chồn, dễ kích động và khó thích nghi với môi trường mới. Trẻ có mẹ bị trầm cảm sau sinh có nguy cơ cao hơn mắc các vấn đề tâm lý như rối loạn lo âu, trầm cảm khi lớn lên.

Mối quan hệ với mẹ: sự gắn kết giữa mẹ và bé bị ảnh hưởng. Trẻ có thể cảm nhận được sự buồn bã của mẹ và trở nên ít an toàn, ít tự tin. Điều này có thể dẫn đến những vấn đề về hành vi và cảm xúc ở trẻ khi lớn lên.

Tác động đến các mối quan hệ xung quanh

Mối quan hệ vợ chồng: trầm cảm sau khi sinh có thể gây ra căng thẳng trong mối quan hệ vợ chồng. Người mẹ có thể trở nên cáu kỉnh, dễ nổi nóng, gây khó khăn trong việc giao tiếp và chia sẻ.

Mối quan hệ với gia đình: sự thay đổi tâm trạng và hành vi của mẹ có thể gây ra căng thẳng trong gia đình, ảnh hưởng đến mối quan hệ với ông bà, anh chị em.

Mối quan hệ xã hội: việc rút lui khỏi các mối quan hệ xã hội của mẹ cũng ảnh hưởng đến các mối quan hệ của gia đình, đến công việc và các khía cạnh khác trong cuộc sống

Do đó có thể nói trầm cảm sau sinh không chỉ là vấn đề của riêng người mẹ mà còn ảnh hưởng đến những người xung quanh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trầm cảm sau khi sinh có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng và lâu dài.

Cách phòng ngừa và điều trị trầm cảm sau sinh

Với những biện pháp phòng ngừa và điều trị phù hợp, chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu và khắc phục tình trạng bệnh lý này.

Phòng ngừa trầm cảm sau sinh

• Chuẩn bị trước khi sinh

Khám sức khỏe định kỳ, theo dõi sức khỏe thai kỳ và tâm lý để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Tham gia các lớp học tiền sản để học hỏi kiến thức về chăm sóc em bé, nuôi con và các kỹ năng làm mẹ để tự tin hơn.

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và xây dựng một mạng lưới quan hệ tích cực.

• Sau khi sinh

Chăm sóc bản thân bằng cách nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống khoa học, bổ sung chất dinh dưỡng để cung cấp năng lượng cho cơ thể, tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga để cải thiện tâm trạng và sức khỏe. Đừng quên thư giãn bằng việc đọc sách, nghe nhạc, hoặc làm những việc mình yêu thích để giảm stress.

Việc tạo sự gắn kết với em bé thông qua việc cho con bú, âu yếm, trò chuyện. Điều này cũng giúp tâm trạng của mẹ trở nên tích cực và giảm những cảm giác tiêu cực.

Đừng ngần ngại nói chuyện với chồng, bố mẹ, bạn bè về những cảm xúc của mình hoặc gặp gỡ những người mẹ khác cũng đang trải qua giai đoạn sau sinh để chia sẻ kinh nghiệm và nhận được sự động viên. 

Nếu bạn đã làm rất nhiều cách trên nhưng vẫn không cải thiện được tình trạng tâm lý của mình thì hãy chủ động tìm đến sự tư vấn của bác sĩ, chuyên gia tâm lý.

Điều trị trầm cảm sau sinh

Việc điều trị trầm cảm sau khi sinh cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý. Không tự ý sử dụng thuốc hoặc áp dụng các phương pháp điều trị khác.

Thông thường sẽ có 3 cách điều trị trầm cảm: 

• Điều trị bằng thuốc để cân bằng lại các chất hóa học trong não, cải thiện tâm trạng.
• Điều trị bằng cách sử dụng tâm lý trị liệu giúp thay đổi những suy nghĩ tiêu cực và hành vi không lành mạnh.
• Sử dụng các phương pháp khác như châm cứu thư giãn, giảm căng thẳng, hoặc tập yoga để cải thiện tâm trạng và sức khỏe tổng thể.

Điều quan trọng nhất là mẹ không nên cảm thấy xấu hổ hoặc ngại ngùng khi chia sẻ về những khó khăn mình đang gặp phải. Việc tìm kiếm sự giúp đỡ kịp thời là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé.

Trầm cảm sau sinh là một bệnh lý như bao căn bệnh khác và căn bệnh này có thể được điều trị hiệu quả. Nếu bạn đang gặp phải những dấu hiệu của bệnh lý tâm thần này, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế. Với sự hỗ trợ thích hợp, bạn sẽ sớm vượt qua giai đoạn khó khăn này và tận hưởng niềm vui làm mẹ. Hãy theo dõi Tiki Blog để cùng tìm hiểu nhiều kiến thức bổ ích khác trong quá trình làm mẹ. 

Tham khảo thêm về các bài viết  khác dành cho mẹ bầu:

1. Bị stress khi mang thai ảnh hưởng thế nào đến mẹ và bé?

2. Hướng dẫn giảm stress khi mang thai hiệu quả cho mẹ bầu

3. Tình trạng stress khi mang thai gây ra hậu quả gì?