Xem thêm: Cẩm nang kinh nghiệm tiêm phòng cho trẻ sơ sinh ở trạm y tế
Tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh là một bước quan trọng để bảo vệ trẻ khỏi bệnh lao, một căn bệnh truyền nhiễm vô cùng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe của bé. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, ba mẹ cần lưu ý một số điều quan trọng trước và sau khi tiêm.
Lý do cần tiêm vắc xin phòng lao cho trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch còn yếu, rất dễ mắc bệnh lao. Bệnh lao ở trẻ sơ sinh nếu không được phòng ngừa có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương phổi, viêm màng não và thậm chí tử vong.
Theo thống kê, mỗi năm có ít nhất nửa triệu trẻ sơ sinh và trẻ em mắc bệnh lao, trong đó khoảng 70.000 trẻ tử vong vì căn bệnh này. Trẻ dưới 3 tuổi, trẻ suy dinh dưỡng hoặc có hệ miễn dịch suy giảm là những đối tượng dễ mắc lao nhất. Do vậy, việc iêm vắc xin phòng lao sớm ngay sau khi sinh giúp cơ thể trẻ nhanh chóng phát triển khả năng miễn dịch, bảo vệ trẻ trong giai đoạn đầu đời khi nguy cơ nhiễm bệnh là cao nhất.
Bên cạnh đó, việc tiêm phòng cho trẻ không chỉ bảo vệ bản thân trẻ mà còn góp phần ngăn chặn sự lây lan của bệnh lao trong cộng đồng, giúp kiểm soát dịch bệnh hiệu quả hơn. Vì vậy, tiêm vắc xin phòng lao là biện pháp quan trọng và cần thiết để bảo vệ sức khỏe của trẻ sơ sinh.
Tiêm phòng bệnh lao cho trẻ sơ sinh dùng vắc xin gì?
Tiêm phòng lao cho trẻ em sử dụng vắc xin BCG (Bacillus Calmette-Guérin). Đây là sản phẩm của Viện vắc xin và sinh phẩm y tế Việt Nam. Vắc xin BCG được điều chế từ một dạng vi khuẩn lao đã bị làm yếu đi (Mycobacterium bovis), giúp kích thích cơ thể trẻ sản sinh kháng thể để chống lại vi khuẩn lao mà không gây ra bệnh.
Vắc xin BCG thường được tiêm cho trẻ sơ sinh trong vòng 24-48 giờ sau khi sinh để đảm bảo khả năng bảo vệ sớm nhất, đặc biệt là tại các khu vực có tỷ lệ mắc lao cao. BCG không ngăn ngừa hoàn toàn việc mắc bệnh lao, nhưng nó rất hiệu quả trong việc ngăn ngừa các thể lao nghiêm trọng như lao màng não và lao kê ở trẻ nhỏ.
Các trường hợp chống chỉ định tiêm vắc xin phòng lao BCG bao gồm:
- Không tiêm vắc xin BCG cho trẻ sinh có mẹ nhiễm HIV mà mẹ không được điều trị dự phòng tốt để có thể ngăn lây truyền bệnh sang con.
- Các trường hợp chống chỉ định khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất vắc xin.
Nên tiêm vắc xin phòng lao cho trẻ sơ sinh khi nào?
Bộ Y tế khuyến cáo nên tiêm cho trẻ trong vòng 1 tháng đầu sau sinh, với điều kiện trẻ có cân nặng trên 2kg. Trên thực tế, vắc xin phòng lao (BCG) thường được tiêm cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 đến 48 giờ sau khi sinh. Đây là thời điểm lý tưởng để bảo vệ trẻ sớm nhất khỏi bệnh lao, đặc biệt là ở những quốc gia hoặc khu vực có tỷ lệ mắc lao cao. Nếu không tiêm ngay sau sinh, trẻ vẫn có thể được tiêm trong vài tuần hoặc vài tháng sau đó, nhưng tiêm càng sớm càng tốt để giảm nguy cơ mắc các thể lao nguy hiểm.
Các trường hợp cần hoãn tiêm chủng BCG phòng lao: trẻ đang mắc các bệnh nhiễm trùng cấp tính, đang sốt, trẻ có cân nặng dưới 2kg, trẻ sinh non dưới 34 tuần tuổi, trẻ đang hoặc vừa mới kết thúc đợt điều trị corticoid liều cao,… Lúc này, phụ huynh cần báo với bác sĩ để hoãn tiêm theo chỉ định cho đến khi tình trạng sức khỏe của trẻ ổn định.
Lưu ý khi tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh
Khi tiêm phòng lao cho trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, ba mẹ cần lưu ý một số điều quan trọng như sau:
- Vắc xin phòng lao (BCG) nên được tiêm trong vòng 24-48 giờ sau khi sinh.
- Trẻ cần được kiểm tra sức khỏe kỹ lưỡng để đảm bảo đủ điều kiện tiêm. Nếu trẻ đang bị ốm hoặc có vấn đề sức khỏe nghiêm trọng thì cần hoãn tiêm cho đến khi trẻ khỏe mạnh trở lại.
- Sau khi tiêm BCG, tại vị trí tiêm (thường là cánh tay) có thể sẽ xuất hiện vết loét nhỏ, sau đó sẽ lành và để lại sẹo. Đây là phản ứng hết sức bình thường.
- Sau khi tiêm, cần theo dõi trẻ trong ít nhất 30 phút tại cơ sở y tế để kịp thời xử lý nếu có phản ứng bất thường. Sau khi về nhà, tiếp tục quan sát các dấu hiệu khác như sốt, quấy khóc, hoặc bỏ ăn.
- Vết tiêm sẽ tự lành lại theo thời gian, tránh cạy hoặc chạm vào vết tiêm để tránh nhiễm trùng.
- Đối với những trẻ có bệnh nền nghiêm trọng hoặc suy giảm miễn dịch (như HIV), cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm.
- Đảm bảo vệ sinh cá nhân và vùng tiêm để tránh nhiễm khuẩn, không cần băng bó hoặc che kín vết tiêm (trừ khi có yêu cầu của bác sĩ).
Phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin phòng lao cho trẻ em
Việc xuất hiện phản ứng của cơ thể sau tiêm phòng là điều phổ biến và vắc xin phòng lao cũng không ngoại lệ. Sau khi tiêm, trẻ có thể gặp các triệu chứng sau:
- Nốt đỏ có thể xuất hiện ngay sau khi tiêm và thường tự biến mất trong vòng 30 phút đến 1 giờ.
- Chỗ tiêm có thể bị sưng hoặc xuất hiện áp xe kèm theo sốt nhẹ, nhưng thường tự khỏi mà không cần can thiệp y tế.
- Sau khoảng 2 tuần đến 2 tháng (hoặc lâu hơn), chỗ tiêm có thể đỏ lên, hình thành mủ và tự vỡ, dẫn đến loét. Khi lành, vết loét sẽ để lại sẹo lõm nhẹ, đây là dấu hiệu cơ thể đã tạo ra miễn dịch với vi khuẩn lao.
- Một số trẻ có thể bị nổi hạch ở nách hoặc cổ. Hạch thường mềm, không gây nguy hiểm và sẽ tự khỏi.
- Trẻ có thể bị sốt nhẹ, ba mẹ có thể dùng khăn ấm lau người cho trẻ. Nếu trẻ sốt cao, nên hỏi ý kiến bác sĩ để cho trẻ uống hạ sốt, đồng thời đảm bảo trẻ được bú mẹ và uống nhiều nước.
Mặc dù phản ứng nặng sau tiêm vắc xin lao thường rất hiếm gặp nhưng ba mẹ vẫn cần theo dõi chặt chẽ để kịp thời xử lý nếu có bất thường. Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế khuyến cáo rằng khi phát hiện những dấu hiệu bất thường sau khi tiêm vắc xin phòng lao, ba mẹ nên lập tức đưa trẻ đến bệnh viện để được xử lý kịp thời, tránh tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng. Những dấu hiệu cần chú ý bao gồm:
- Sốt cao trên 39 độ C, sốt hơn 24 giờ, sốt xuất hiện sau 12 giờ tiêm chủng, sử dụng thuốc hạ sốt không có tác dụng.
- Quấy khóc liên tục và kéo dài, giảm tương tác với cha mẹ, trẻ mệt lả, li bì hoặc hôn mê.
- Co giật.
- Nôn trớ, bỏ bú, bú kém.
- Phát ban.
- Khó thở, thở nhanh, thở rên, thở yếu, co kéo hõm ức, tím môi và cân tay.
- Chân tay lạnh, da nổi vân tím.
Tổng kết
Tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh là một bước thiết yếu trong việc bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Bằng cách thực hiện tiêm phòng đúng lịch và đầy đủ, chúng ta không chỉ bảo vệ trẻ khỏi bệnh lao mà còn góp phần vào việc xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh. Hi vọng rằng những thông tin chia sẻ của Tiki Blog sẽ là nguồn thông tin hữu ích giúp ba mẹ chăm sóc sức khỏe cho trẻ được tốt hơn.
