Dấu hiệu bệnh bại não ở trẻ sơ sinh là một vấn đề quan trọng cần được phát hiện sớm để can thiệp kịp thời, nhằm đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh cho trẻ trong tương lai. Bởi nếu không, căn bệnh này có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng, có thể gây ra những biến chứng nặng nề.
Bệnh bại não là gì?
Bại não (Cerebral Palsy – CP) là một nhóm các rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến khả năng vận động, trương lực cơ và tư thế của trẻ. Tình trạng này thường xảy ra do tổn thương não bộ trong giai đoạn thai kỳ, khi sinh hoặc ngay sau khi sinh.
Bại não không phải là một bệnh lý di truyền hay lây nhiễm, mà là kết quả của sự phát triển bất thường hoặc tổn thương ở não bộ, đặc biệt tại các vùng kiểm soát vận động. Tùy thuộc vào mức độ tổn thương và vùng não bị ảnh hưởng, các triệu chứng bại não có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng, ảnh hưởng suốt đời đến khả năng vận động, giao tiếp và sinh hoạt hằng ngày của trẻ.
Bại não được chia thành nhiều loại khác nhau dựa trên triệu chứng và mức độ ảnh hưởng:
- Bại não thể co cứng: Loại phổ biến nhất, gây cứng cơ và khó di chuyển.
- Bại não thể loạn động: Gây ra các cử động không kiểm soát, chẳng hạn như giật cục hoặc vặn vẹo.
- Bại não thể thất điều: Làm suy giảm khả năng giữ thăng bằng và phối hợp vận động.
- Bại não thể hỗn hợp: Kết hợp các triệu chứng của nhiều thể bệnh khác nhau.
Hiện nay, bại não chưa có phương pháp điều trị dứt điểm, nhưng việc can thiệp kịp thời và chăm sóc toàn diện có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của trẻ mắc bệnh.
Dấu hiệu bệnh bại não ở trẻ sơ sinh
Nhận biết sớm dấu hiệu bệnh bại não ở trẻ sơ sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc can thiệp và điều trị kịp thời. Mặc dù các biểu hiện của bệnh có thể khác nhau tùy theo mức độ và dạng bệnh, nhưng việc quan sát kỹ các hành vi, cử động và sự phát triển của trẻ sẽ giúp ba mẹ phát hiện những bất thường ngay từ giai đoạn đầu.
Trẻ chậm đạt các mốc phát triển vận động
Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của bệnh bại não là sự chậm trễ trong việc đạt được các mốc phát triển vận động. Trẻ có thể chậm biết lẫy, ngồi, bò hoặc đi so với các bạn cùng tuổi. Điều này xảy ra do các vấn đề liên quan đến trương lực cơ hoặc khả năng phối hợp vận động của trẻ.
Cử động bất thường
Trẻ bại não có thể gặp phải tình trạng cử động không kiểm soát hoặc cử động giật cục. Một số trẻ có xu hướng cứng đơ ở tay, chân, hoặc toàn thân, trong khi một số khác lại có cơ bắp quá mềm, khiến cơ thể trở nên lỏng lẻo. Những biểu hiện này thường dễ nhận thấy khi trẻ di chuyển hoặc phản ứng với các kích thích xung quanh.
Vấn đề về trương lực cơ
Trương lực cơ ở trẻ bại não thường không ổn định. Ba mẹ có thể nhận thấy trẻ có cơ bắp quá cứng hoặc quá mềm, hoặc trương lực cơ thay đổi thất thường giữa hai trạng thái này. Điều này ảnh hưởng lớn đến khả năng kiểm soát cử động của trẻ.
Khó nuốt hoặc khó bú
Bại não có thể ảnh hưởng đến các cơ liên quan đến việc nuốt và bú. Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc ngậm núm ti, bú mẹ hoặc bú bình, dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng hoặc chậm lớn.
Khả năng kiểm soát đầu kém
Ở giai đoạn sơ sinh, trẻ thường học cách kiểm soát đầu một cách ổn định. Tuy nhiên, nếu trẻ gặp khó khăn trong việc giữ đầu thẳng hoặc liên tục gục đầu xuống thì đây có thể là một dấu hiệu bất thường liên quan đến bệnh bại não.
Tư thế bất thường
Tư thế của trẻ sơ sinh bị bại não thường không giống với trẻ khỏe mạnh. Trẻ có thể có dáng nằm không cân đối, chẳng hạn như chỉ dùng một bên tay hoặc chân để thực hiện các động tác, hoặc cơ thể uốn cong bất thường.
Phản xạ bất thường
Phản xạ là một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá sức khỏe thần kinh ở trẻ sơ sinh. Trẻ bại não thường có phản xạ yếu hoặc kéo dài bất thường. Ví dụ, phản xạ Moro (giật mình) ở trẻ khỏe mạnh thường biến mất sau 4-6 tháng, nhưng ở trẻ bại não, phản xạ này có thể kéo dài hơn hoặc không đồng đều.
Vấn đề về thị giác và thính giác
Bệnh bại não đôi khi đi kèm với các rối loạn về thị giác và thính giác. Trẻ có thể khó tập trung ánh nhìn hoặc không phản ứng với âm thanh. Những bất thường này cần được kiểm tra bởi các chuyên gia để xác định nguyên nhân chính xác.
Co giật hoặc các biểu hiện thần kinh bất thường khác
Trẻ sơ sinh bị bại não có nguy cơ cao mắc các rối loạn thần kinh như co giật. Ba mẹ cần lưu ý các biểu hiện bất thường như mắt trợn ngược, tay chân co cứng hoặc run rẩy không kiểm soát.
Thùng Sữa Đậu Nành Fami Nguyên Chất Vị Sữa Dừa (200ml x 36 Hộp)
Sữa Bột Full Cream Devondale (1Kg / Túi)
Giao siêu tốc 2h
Thùng 48 Hộp NutiMilk Sữa tươi 100 điểm - Sữa tươi tiệt trùng Có đường 180ml TU.STCD180TI NUTIFOOD
Thùng 48 Hộp NutiMilk Sữa tươi 100 điểm - Sữa tươi tiệt trùng Có đường 110ml TU.STCD110TI NUTIFOOD
Thùng 48 bịch NutiMilk Sữa tươi 100 điểm - Sữa tươi tiệt trùng Có đường Bịch 220ml TU.STCDB220TI NUTIFOOD
Sữa Hạt Dẻ Nguyên Chất 137 DEGREES 1000ml
Sữa gạo lứt Hàn Quốc Sahmyook 1,5L
Giao siêu tốc 2h
Thùng 48 Hộp Sữa Nestlé MILO Nước (180ml / Hộp)
Giao siêu tốc 2h
Thùng 24 Hộp Sữa Bắp Non LOF 180ml/hộp
Giao siêu tốc 2h
Thùng 24 Túi Sữa Socola Lúa Mạch KUN 110ml/túi
Giao siêu tốc 2h
Sữa Hạt Hạnh Nhân Nguyên Chất 137 Degrees (Hộp 1000ML)
Thùng 48 Hộp Sữa Nestlé Milo Ít Đường (180ml/ Hộp)
Giao siêu tốc 2h
Thùng 48 Hộp Sữa SoCola Lúa Mạch KUN 180ml/hộp
Giao siêu tốc 2h
Sữa Hạt Óc Chó Nguyên Chất 137 Degrees (Hộp 1000ML)
Sữa Hạt Hạnh Nhân Không Đường 137 Degrees (Hộp 1000ML)
Thùng Veyo Sữa hạt Yến mạch (30 hộp x 180ml)
Thùng 10 Hộp Sữa đậu nành Fami Canxi (1000ml/Hộp)
Giao siêu tốc 2h
Combo 3 hộp sữa hạt dẻ 1L 137 Degrees Thái Lan
Thùng 24 Túi Sữa Trái Cây Hương Nho KUN 110ml/túi
Giao siêu tốc 2h
Thùng 10 Hộp Sữa Đậu Nành Fami Nguyên Chất (1 lít / Hộp)
Giao siêu tốc 2h
Thùng Sữa đậu nành Fami nguyên chất (200ml x 36 Hộp)
Giao siêu tốc 2h
Thùng 48 hộp Sữa trái cây hương cam KUN 110ml/hộp
Giao siêu tốc 2h
Thùng 48 Hộp Sữa Nestlé MILO A2 MỚI (110ml / Hộp)
Giao siêu tốc 2h
Thùng 48 Hộp Sữa Trái Cây Hương Dâu KUN 110ml/hộp
Nguyên nhân dẫn đến bệnh bại não ở trẻ nhỏ
Bệnh bại não ở trẻ sơ sinh thường xuất phát từ các tổn thương hoặc bất thường trong quá trình phát triển não bộ. Những nguyên nhân này có thể xảy ra trước, trong, hoặc ngay sau khi sinh. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây ra tình trạng này:
Thiếu oxy não
Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến bại não là tình trạng thiếu oxy não (asphyxia). Điều này có thể xảy ra trong quá trình sinh nở nếu trẻ bị mắc kẹt, dây rốn quấn cổ, hoặc các biến chứng khiến việc cung cấp oxy đến não bị gián đoạn.
Nhiễm trùng trong thai kỳ
Các bệnh lý nhiễm trùng ở mẹ như rubella, cytomegalovirus, toxoplasmosis, hoặc nhiễm trùng đường tiểu trong thai kỳ có thể làm tổn thương não thai nhi, dẫn đến nguy cơ cao mắc bại não.
Sinh non hoặc nhẹ cân
Trẻ sinh non (trước 37 tuần thai) hoặc có cân nặng khi sinh dưới 2,5 kg thường có nguy cơ cao mắc bại não. Điều này là do não bộ của trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh, dễ bị tổn thương trong những tuần đầu đời.
Chấn thương trong quá trình sinh
Các biến chứng như sinh khó, sử dụng dụng cụ hỗ trợ không đúng cách (kẹp hoặc giác hút), hoặc tai nạn trong lúc sinh có thể gây chấn thương trực tiếp đến não bộ của trẻ.
Các yếu tố di truyền và bất thường bẩm sinh
Một số bất thường di truyền hoặc bẩm sinh ở cấu trúc não cũng có thể làm tăng nguy cơ bại não. Điều này thường xảy ra nếu mẹ tiếp xúc với chất độc, tia xạ, hoặc sử dụng thuốc không an toàn trong thai kỳ.
Nhiễm trùng sau sinh
Trẻ nhỏ có thể bị bại não nếu mắc các bệnh lý nhiễm trùng nặng như viêm màng não hoặc viêm não trong những tháng đầu đời, do những bệnh này có khả năng gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ thần kinh trung ương.
Phương pháp chẩn đoán bệnh bại não ở trẻ sơ sinh
Bệnh bại não thường được chẩn đoán khi trẻ từ 6 đến 12 tháng tuổi, dựa trên các biểu hiện bất thường và những cột mốc phát triển chưa đạt được. Bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp sau để chẩn đoán chính xác:
- Đánh giá lâm sàng: Quan sát khả năng vận động, phản xạ thần kinh và các triệu chứng bất thường khác.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cung cấp hình ảnh chi tiết về não bộ để xác định tổn thương.
- Đo điện não đồ (EEG): Kiểm tra hoạt động điện của não, đặc biệt khi trẻ có biểu hiện co giật.
- Đo điện cơ đồ (EMG): Đánh giá chức năng cơ và dây thần kinh để tìm ra mức độ ảnh hưởng.
- Phân tích dáng đi: Quan sát và đánh giá khả năng thăng bằng, phối hợp vận động của trẻ.
- Nghiên cứu khả năng nuốt: Phân tích qua hình ảnh hoặc video để phát hiện bất thường trong quá trình ăn uống.
- Chụp CT: Tạo hình ảnh chi tiết về xương, cơ, và các mô trong cơ thể.
- Xét nghiệm máu và trao đổi chất: Xác định các nguyên nhân như rối loạn chuyển hóa hoặc nhiễm trùng.
- Nghiên cứu di truyền: Kiểm tra các yếu tố di truyền có thể liên quan đến bệnh.
Những phương pháp trên giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác, từ đó định hướng điều trị và can thiệp sớm để cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ.
Cách điều trị bệnh bại não ở trẻ sơ sinh
Điều trị bệnh bại não ở trẻ nhỏ cần áp dụng đồng thời nhiều phương pháp để cải thiện vận động, ngôn ngữ và khả năng tự lập. Quá trình này thường kéo dài, đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa điều trị tại bệnh viện và chăm sóc tích cực tại gia đình. Mục tiêu cuối cùng là giúp trẻ hòa nhập xã hội và tự thực hiện các hoạt động cơ bản hàng ngày.
Một số phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
- Hỗ trợ vận động: Các bài tập vật lý trị liệu được sử dụng để cải thiện khả năng đi lại, tăng cường sức mạnh cơ bắp và sự linh hoạt. Trẻ có thể cần dùng thiết bị hỗ trợ như xe lăn, nẹp chỉnh hình, hoặc kính mắt để cải thiện chức năng hàng ngày.
- Sử dụng thuốc: Để kiểm soát các triệu chứng như co cứng cơ hoặc co giật, bác sĩ thường kê đơn các loại thuốc như botulinum toxin, baclofen, hoặc diazepam. Các loại thuốc này giúp giảm đau và cải thiện sự thoải mái cho trẻ.
- Phẫu thuật: Trong các trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được chỉ định để điều chỉnh các biến dạng xương, khớp hoặc giảm co cứng cơ. Một số ca phẫu thuật thậm chí cắt bỏ dây thần kinh bị ảnh hưởng để giảm đau và tăng khả năng vận động.
Ngoài ra, những phương pháp điều trị bổ sung như oxy cao áp, châm cứu hoặc cấy ghép tế bào gốc cũng đang được nghiên cứu và áp dụng nhằm mang lại hiệu quả cao hơn. Kết hợp các liệu pháp này cùng với sự hỗ trợ tinh thần và giáo dục tại gia đình là cách tốt nhất để trẻ từng bước cải thiện và hòa nhập với cuộc sống.
Tổng kết
Dấu hiệu bệnh bại não ở trẻ sơ sinh cần được nhận diện sớm để can thiệp kịp thời. Việc chăm sóc đúng cách từ giai đoạn mang thai và sơ sinh là rất quan trọng để ngăn ngừa và giảm nguy cơ mắc bệnh. Ngoài ra, để có thêm thông tin chi tiết về các dấu hiệu bệnh ở trẻ sơ sinh và các phương pháp chăm sóc hiệu quả, ba mẹ đừng quên tham khảo thêm các bài viết khác trên Tiki Blog nhé.
Xem thêm: Bệnh thiếu máu ở trẻ sơ sinh: Dấu hiệu, cách điều trị
