Dấu hiệu bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh thường khó nhận biết trong giai đoạn đầu, dễ khiến ba mẹ chủ quan hoặc chậm trễ trong việc điều trị. Đây là căn bệnh truyền nhiễm do virus varicella-zoster gây ra, có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và chăm sóc kịp thời. Nhận biết các biểu hiện bệnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, chăm sóc đúng cách không chỉ giúp bé nhanh hồi phục mà còn ngăn chặn nguy cơ lây lan cho các thành viên trong gia đình.
Dấu hiệu bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh
Việc nhận biết dấu hiệu bệnh thủy đậu ở trẻ em không hề dễ dàng, đặc biệt trong giai đoạn đầu khi triệu chứng còn mơ hồ. Tuy nhiên, nếu ba mẹ chú ý quan sát thì có thể nhận diện các biểu hiện sau để kịp thời đưa trẻ đi thăm khám.
Biểu hiện ban đầu
Ở giai đoạn đầu, trẻ thường có dấu hiệu sốt nhẹ hoặc sốt cao đột ngột mà không rõ nguyên nhân. Cơn sốt thường đi kèm với tình trạng trẻ quấy khóc, ngủ không yên, bỏ bú hoặc bú kém hơn bình thường. Một số bé còn biểu hiện mệt mỏi, khó chịu mà ba mẹ dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như cảm cúm hay sốt siêu vi.
Các triệu chứng đặc trưng
Khi bệnh tiến triển, dấu hiệu dễ nhận biết nhất là sự xuất hiện của các nốt mụn nước trên da. Ban đầu, các nốt mụn nhỏ màu đỏ nổi lên ở mặt và thân mình, sau đó lan rộng ra khắp cơ thể, bao gồm cả tay, chân và da đầu. Các nốt mụn nước này chứa dịch lỏng bên trong, thường gây ngứa và dễ bị vỡ nếu trẻ cào gãi. Điều này làm tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ cấp, khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
Triệu chứng đi kèm khác
Ngoài mụn nước, trẻ sơ sinh bị thủy đậu có thể gặp các triệu chứng khác như tiêu chảy nhẹ, ho khan hoặc mệt mỏi kéo dài. Trong một số trường hợp, trẻ có thể bị mất ngủ hoặc khó chịu nhiều hơn vào ban đêm. Nếu không được phát hiện và xử lý sớm, các triệu chứng này có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của trẻ.
Các giai đoạn phát triển của bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh
Bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh thường diễn ra theo bốn giai đoạn chính, từ lúc virus xâm nhập vào cơ thể đến khi phục hồi hoàn toàn. Hiểu rõ các giai đoạn này giúp ba mẹ nhận biết sớm triệu chứng và kịp thời điều trị để tránh biến chứng nguy hiểm.
Giai đoạn ủ bệnh
Đây là thời kỳ virus varicella-zoster bắt đầu xâm nhập và nhân lên trong cơ thể trẻ, thường kéo dài từ 10 – 20 ngày. Trong giai đoạn này, trẻ hầu như không có biểu hiện bất thường, khiến việc phát hiện bệnh trở nên khó khăn. Virus đang âm thầm chuẩn bị gây ra những triệu chứng đầu tiên.
Giai đoạn khởi phát
Ở giai đoạn này, trẻ bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu ban đầu của bệnh như sốt nhẹ, mệt mỏi và nhức đầu. Làn da của trẻ có thể bắt đầu nổi các ban đỏ nhỏ với kích thước vài milimet. Thời gian này thường kéo dài từ 1 – 2 ngày. Một số trẻ có thể xuất hiện thêm hạch sau tai hoặc viêm họng. Mặc dù các triệu chứng chưa nghiêm trọng nhưng đây là lúc bệnh bắt đầu tiến triển nhanh chóng.
Giai đoạn toàn phát
Giai đoạn toàn phát là thời kỳ bệnh rõ ràng nhất với các triệu chứng nặng hơn. Trẻ có thể bị sốt cao liên tục, kèm theo cảm giác mệt mỏi, buồn nôn và đau nhức cơ thể. Làn da trẻ xuất hiện hàng loạt mụn nước có kích thước từ 1 – 3 mm, gây ngứa và đau rát. Các mụn nước này thường lan khắp cơ thể, kể cả da đầu, lòng bàn tay, bàn chân và niêm mạc miệng.
Trong một số trường hợp, các mụn nước có thể phát triển lớn hơn, chứa dịch mủ màu đục. Những nốt mụn nước này có nguy cơ gây nhiễm trùng cao nếu không được chăm sóc đúng cách. Triệu chứng này cũng gây khó khăn cho trẻ trong việc ăn uống, khiến trẻ dễ mất sức và suy dinh dưỡng.
Giai đoạn hồi phục
Sau khoảng 7 – 10 ngày được điều trị, các mụn nước bắt đầu khô lại, tạo thành vảy và dần bong tróc. Đây là giai đoạn cơ thể trẻ đã kiểm soát được virus và đang phục hồi. Tuy nhiên, ba mẹ cần chú ý chăm sóc kỹ lưỡng để tránh để lại sẹo, đặc biệt ở các khu vực như mặt hoặc tay.
Các biến chứng nguy hiểm của bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh
Bệnh thủy đậu không chỉ dừng lại ở những triệu chứng ban đầu như sốt và nổi mụn nước, mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của bé. Các biến chứng này, dù tỷ lệ xảy ra không quá cao, nhưng tiềm ẩn nguy cơ đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.
Viêm não do thủy đậu
Mặc dù hiếm gặp nhưng viêm não là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh. Virus varicella-zoster có thể tấn công trực tiếp vào hệ thần kinh trung ương, gây viêm và tổn thương não. Trẻ mắc biến chứng này thường có các biểu hiện như sốt cao liên tục, co giật, khó chịu, hoặc rối loạn tri giác. Một số trẻ còn xuất hiện triệu chứng hôn mê hoặc rung nhãn cầu, cho thấy sự suy giảm hoạt động của não bộ. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm não có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại các di chứng thần kinh nặng nề như liệt hoặc chậm phát triển trí tuệ.
Xem thêm: 7 cách chữa bệnh sôi bụng ở trẻ sơ sinh bằng mẹo dân gian
Viêm màng não
Virus thủy đậu không chỉ gây viêm não mà còn có thể lan đến màng não và tủy sống, gây viêm màng não. Trẻ sơ sinh mắc biến chứng này thường biểu hiện co giật, sốt cao, nôn mửa và nhức đầu, mặc dù ở độ tuổi này, các triệu chứng này có thể khó nhận biết rõ ràng. Viêm màng não nếu không được chẩn đoán và xử lý đúng cách có thể dẫn đến tổn thương não không hồi phục hoặc tử vong.
Nhiễm trùng da thứ phát
Mụn nước do thủy đậu nếu bị vỡ hoặc cào xước rất dễ dẫn đến nhiễm trùng da thứ phát. Đây là một trong những biến chứng phổ biến nhất, đặc biệt khi vùng tổn thương không được vệ sinh kỹ lưỡng. Vi khuẩn từ môi trường có thể xâm nhập vào vết thương, gây viêm loét, mưng mủ và thậm chí lan rộng đến các lớp sâu hơn của da. Trong trường hợp nặng, nhiễm trùng này có thể dẫn đến sẹo vĩnh viễn hoặc nhiễm trùng máu.
Viêm phổi
Trẻ sơ sinh bị thủy đậu có nguy cơ cao phát triển viêm phổi do virus. Triệu chứng thường gặp bao gồm khó thở, ho khan, thở nhanh hoặc thở khò khè. Viêm phổi không chỉ ảnh hưởng đến chức năng hô hấp mà còn làm tăng nguy cơ suy hô hấp, đặc biệt ở những trẻ có hệ miễn dịch yếu. Nếu không được điều trị sớm, biến chứng này có thể dẫn đến suy tim hoặc tử vong.
Hội chứng Reye
Hội chứng Reye là một biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm, thường liên quan đến việc sử dụng aspirin trong điều trị sốt do thủy đậu. Trẻ mắc hội chứng này có thể xuất hiện các dấu hiệu như nôn mửa liên tục, hôn mê và co giật. Hội chứng Reye có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho gan và não, dẫn đến suy gan hoặc phù não.
Tổn thương gan
Virus thủy đậu khi lan rộng trong cơ thể có thể tấn công gan, gây viêm gan cấp tính. Biểu hiện thường gặp ở trẻ sơ sinh bao gồm vàng da, vàng mắt, mệt mỏi và mất cảm giác thèm ăn. Tổn thương gan nếu kéo dài có thể tiến triển thành suy gan hoặc viêm gan mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của trẻ.
Zona thần kinh
Sau khi khỏi bệnh thủy đậu, virus varicella-zoster không hoàn toàn bị tiêu diệt mà có thể “ẩn náu” trong các dây thần kinh. Nhiều năm sau, virus này có thể tái hoạt động, gây bệnh zona thần kinh. Trẻ mắc zona có thể gặp các triệu chứng đau rát, phát ban dọc theo dây thần kinh, thậm chí ảnh hưởng đến mắt hoặc gây liệt mặt.
Nhiễm trùng máu
Nhiễm trùng máu là biến chứng nghiêm trọng nhất khi virus hoặc vi khuẩn từ các tổn thương da lan vào máu, gây phản ứng viêm toàn thân. Trẻ sơ sinh mắc nhiễm trùng máu thường có triệu chứng sốt cao, tím tái, thở gấp hoặc mạch đập nhanh. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa, đòi hỏi phải điều trị ngay lập tức để tránh tử vong.
Mất nước và suy dinh dưỡng
Trẻ mắc bệnh thủy đậu thường chán ăn, mệt mỏi và khó chịu, dẫn đến tình trạng mất nước và suy dinh dưỡng. Việc bổ sung nước và các chất dinh dưỡng là rất quan trọng trong giai đoạn này để duy trì sức khỏe và tăng cường khả năng chống lại bệnh tật.
Suy giảm tiểu cầu
Virus thủy đậu có thể gây suy giảm lượng tiểu cầu trong máu, làm tăng nguy cơ chảy máu không kiểm soát. Biểu hiện bao gồm bầm tím dễ dàng, chảy máu chân răng hoặc xuất huyết dưới da. Tình trạng này nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nặng hơn như suy gan hoặc xuất huyết nội.
Co giật do tổn thương thần kinh
Tổn thương não hoặc màng não do thủy đậu là nguyên nhân xuất hiện các cơn co giật ở trẻ sơ sinh. Đây không chỉ là dấu hiệu của tổn thương thần kinh mà còn là cảnh báo về các biến chứng nguy hiểm hơn như phù não hoặc suy giảm chức năng thần kinh nghiêm trọng.
Cách xử lý khi trẻ bị bệnh thủy đậu
Nhận biết sớm và chăm sóc đúng cách là yếu tố quyết định trong việc kiểm soát bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh.
Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?
Nếu ba mẹ nhận thấy trẻ có các dấu hiệu bất thường như sốt cao không hạ, mụn nước bị mưng mủ, trẻ thở khó hoặc li bì thì cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức. Việc thăm khám sớm giúp bác sĩ đánh giá tình trạng bệnh và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, tránh biến chứng nguy hiểm.
Chăm sóc trẻ bị bệnh thủy đậu tại nhà
Đối với trẻ bị bệnh thủy đậu ở mức độ nhẹ, ba mẹ có thể chăm sóc tại nhà bằng cách:
- Giữ vệ sinh da sạch sẽ, lau rửa vùng da bị tổn thương bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ.
- Hạn chế trẻ cào gãi vào mụn nước, có thể sử dụng bao tay mềm cho bé để tránh làm tổn thương da.
- Bổ sung dinh dưỡng, cho trẻ bú mẹ thường xuyên để tăng sức đề kháng. Với trẻ lớn hơn, bổ sung thêm nước và thực phẩm dễ tiêu hóa.
- Nếu trẻ sốt cao, ba mẹ có thể sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.
Phòng ngừa bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh
Phòng bệnh thủy đậu là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của trẻ sơ sinh. Ba mẹ cần đặc biệt lưu ý hạn chế để trẻ tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc nghi ngờ nhiễm bệnh.
Đặc biệt, tiêm phòng bệnh thủy đậu là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với cả người lớn và trẻ em. Đối với mẹ, tiêm phòng thủy đậu trước khi mang thai không chỉ bảo vệ bản thân mà còn giúp bé nhận được kháng thể thụ động từ mẹ trong thời gian bú sữa. Ngoài ra, cần đảm bảo môi trường sống của trẻ luôn sạch sẽ, thoáng mát để giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.
Tổng kết
Dấu hiệu bệnh thủy đậu ở trẻ sơ sinh tuy không dễ nhận biết ngay từ đầu nhưng lại rất quan trọng trong việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Ba mẹ cần theo dõi sát sao sức khỏe của bé, nhận diện các triệu chứng và chăm sóc đúng cách để bảo vệ con yêu trước những biến chứng nguy hiểm. Ngoài ra cũng đừng quên truy cập Tiki Blog để tìm hiểu thêm nhiều thông tin hữu ích về sức khỏe trẻ nhỏ, giúp ba mẹ tự tin hơn trong hành trình chăm sóc bé yêu.
