Thanh Minh không phải là ngày lễ Tết lớn trong năm nhưng lại mang đậm nét đẹp văn hóa của người dân Việt Nam. Vào ngày này, con cháu tụ họp lại về tảo mộ tổ tiên để bày tỏ lòng thành kính, sự hiếu thuận của mình. Vậy Tết Thanh Minh là gì và diễn ra vào ngày nào trong năm 2023? Hãy cùng Tiki Blog tìm hiểu chi tiết vấn đề này trong nội dung bài viết dưới đây.
>> Xem thêm:
- Cách xem lịch Âm tháng 11 – Lịch Vạn Niên tháng 11 năm 2023 chuẩn nhất
- Cách xem lịch Âm tháng 12, lịch Vạn Niên tháng 12 chuẩn xác nhất 2023
- Sự tích 12 con giáp | Ý nghĩa, truyền thuyết cuộc chạy đua 12 con giáp
Tết Thanh Minh 2023 vào ngày nào dương lịch?
Tết Thanh Minh là gì? Theo quan niệm của người Việt xưa, Tết Thanh Minh là dịp để con cháu về thăm mộ của tổ tiên, vệ sinh lại mộ phần và bày mâm cúng kiến đầy đủ để mong ông bà phù hộ cho gia đình được khỏe mạnh, bình an và phát đạt.
Trong tác phẩm Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du có câu thơ nổi tiếng: “Thanh Minh trong tiết tháng Ba/ Lễ là tảo mộ, hội là Đạp Thanh…“. Câu thơ này khiến mọi người nghĩ rằng Tết Thanh Minh sẽ diễn ra vào tháng 3 Âm lịch. Tuy nhiên, thực tế hiện nay mọi người tính các tiết khí theo lịch dương.
Vào năm 2024, Tết Thanh Minh sẽ bắt đầu từ ngày 4 – 5/4 Dương lịch (sau khi kết thúc tiết Xuân Phân) và kéo dài đến ngày 20 – 21/4. Năm Quý Mão nhuận tháng 2 (có 2 tháng 2) nên Tết Thanh Minh nhằm vào 15/2 Âm lịch chứ không phải tháng 3.
>> Xem thêm: 12 cung hoàng đạo – Giải mã bí mật về ngày sinh, tính cách và vận mệnh
Nguồn gốc của ngày Tết Thanh Minh
Theo nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ cho biết, Tiết Thanh Minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí được lập theo quan niệm của các quốc gia phương Đông, bắt đầu sau ngày Lập Xuân 45 ngày và sau ngày đông chí 105 ngày. Theo nghĩa đen, Thanh Minh được hiểu là không khí trong lành, mát mẻ, trời quang mây tạnh. Tiết Thanh Minh kéo dài 15 – 16 ngày và ngày đầu tiên sẽ được lấy làm mốc diễn ra Tết Thanh Minh.
>> Xem thêm: 1988 mệnh gì? Tuổi Mậu Thìn hợp tuổi nào, màu gì? Hướng nào phù hợp?
Ý nghĩa ngày lễ Tết Thanh Minh
Theo truyền thống của người Việt Nam, Thanh Minh là một ngày lễ Tết thể hiện “Đạo lý uống nước nhớ nguồn”, con cháu bày tỏ lòng thành kính của mình đối với tổ tiên. Vào ngày này, các thành viên trong gia đình cùng tụ họp đi tảo mộ để sửa sang lại phần mộ của gia tộc cho khang trang, sạch sẽ hơn. Mỗi người thắp cho mộ phần gia tộc và những ngôi mộ vô chủ một nén hương để tỏ tấm lòng với người đã khuất.
Theo đúng phong tục, trước khi tiến hành tảo mộ, con cháu sẽ chuẩn bị một mâm cúng đầy đủ lễ vật gồm nhang đèn và hoa quả để dâng lên người đã khuất, mong tổ tiên phù hộ con cháu luôn khỏe mạnh, bình an và phát tài phát lộc.
Ngoài ra, ngày lễ này còn nhắc nhở con cháu hướng về cội nguồn tổ tiên, đồng thời dạy dỗ cách kính trọng, yêu thương và hiếu thảo đối với ông bà, bố mẹ khi còn sống.
>> Xem thêm: Còn bao nhiêu ngày nữa đến Tết Nguyên Đán 2024? Đếm ngược Tết 2024
Những hoạt động diễn ra trong ngày Tết Thanh Minh
Sau khi biết được Tết Thanh Minh là gì, hãy cùng tìm hiểu những hoạt động phổ biến thường diễn ra trong ngày lễ này nhé!
Chuẩn bị mâm cúng
Vào ngày Tết Thanh Minh, ngoài việc đi tảo mộ thì chuẩn bị mâm cúng được xem là một phần quan trọng không thể thiếu. Tùy theo phong tục từng vùng miền và địa phương mà mâm cúng Tết Thanh Minh sẽ khác nhau, nhưng chủ yếu vẫn là mâm cơm bình thường dâng lên tổ tiên. Đây là một bữa cơm sum họp gia đình để tưởng nhớ người đã khuất, vậy nên chỉ tổ chức nho nhỏ, gia đình quây quần bên nhau chứ không nên khoa trương, yến tiệc linh đình.
Lễ hội Đạp Thanh
Ngày xưa, vào dịp Tết Thanh Minh các lứa nam nữ trẻ thường du xuân và tham gia vào lễ hội Đạp Thanh (hay còn biết tới là giẫm lên cỏ). Tuy nhiên, theo thời gian thì lễ hội này trở nên ít phổ biến ở Việt Nam. Mọi người chỉ đi tảo mộ và bày mâm cúng tổ tiên tại nhà vào ngày tiết Thanh Minh chứ không tổ chức Lễ hội Đạp Thanh như tại Trung Quốc.
Cúng Thanh Minh cần chuẩn bị những lễ vật gì?
Vào ngày Tết Thanh Minh, mọi người trong gia đình sẽ đi chợ mua đồ để chuẩn bị mâm cúng đầy đủ lễ vật dâng lên ông bà tổ tiên.
Mâm cúng Thanh Minh ngoài mộ
Mâm cúng Thanh Minh ở ngoài mộ thường có những lễ vật như nhang, đèn, rượu, trầu cau và tiền vàng, gạo, muối, xôi, chè, bỏng, thịt heo, chân giò và gà luộc. Sau khi tảo mộ xong, gia chủ bắt đầu sắp xếp đồ cúng, hoa quả và tiền vàng được đặt chung, còn lễ mặn thì để ra riêng. Sau đó, gia chủ thắp nhang, đèn, cắm 1 hoặc 3 nén nhang (kiêng kỵ cắm 2 nén) và vái 3 lần để bày tỏ lòng thành với quan thổ công thổ địa. Tiếp đó là mời gia tiên về và bắt đầu đọc bài văn khấn vái cho Tiết Thanh Minh.
Trong thời gian đợi hương tàn, gia chủ cùng các thành viên ra khu lăng mộ của gia đình để thắp hương và xin phép ông bà cho mình dọn dẹp, sửa sang mộ phần. Khi tuần hương được ⅔, gia chủ có thể tạ lễ, hóa vàng, xin lộc rồi ra về.
Mâm cúng Thanh Minh tại gia
Trong lễ cúng Thanh Minh tại nhà, gia chủ cần dọn dẹp nhà cửa và bàn thờ gia tiên sạch sẽ, sắp xếp đồ dùng gọn gàng, ngăn nắp. Chuẩn bị mâm cúng sẵn để tiến hành cúng sau khi đã xong lễ tảo mộ. Lễ vật cúng Tết Thanh Minh tại gia thường có trầu cau, hoa quả, tiền vàng, nhang, đèn, xôi, gà, cơm, canh măng, miến xào.
Sau khi chuẩn bị đầy đủ lễ vật, gia chủ thắp nhang và khấn vái tương tự như các tục cúng khác. Khi cúng gia chủ cần phải thành tâm và giữ thái độ trang trọng để thể hiện lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên.
Những điều cần lưu ý vào ngày lễ Tết Thanh Minh
Khi đi tảo mộ vào ngày Tết Thanh Minh, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau để tránh gặp điều xui xẻo:
- Trước khi sửa sang, dọn dẹp mộ phần nên thắp hương khấn gia tiên để xin phép.
- Không nên dẫm đạp hay đá đồ cúng khi đi ngang qua mộ phần của người khác.
- Phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt, phụ nữ mang thai, người bị phong hàn thấp khớp không nên đi tảo mộ.
- Tại khu vực nghĩa trang nên hạn chế chụp ảnh, quay video.
- Không nên nói chuyện lớn tiếng, cười đùa hay bàn tán, chỉ trỏ vào mộ người khác để thể hiện lòng thành kính với người đã khuất.
>> Xem thêm: Mệnh Kim hợp mệnh gì? Hợp với tuổi nào trong tình yêu, công việc?
Văn khấn tổ tiên, ông bà vào ngày Tiết Thanh Minh
Dưới đây là 2 mẫu văn khấn Tết Thanh Minh ngoài mộ và tại nhà mà bạn có thể tham khảo.
Văn khấn Thanh Minh ngoài mộ
Sắm lễ tảo mộ Tiết Thanh Minh thường bao gồm: Hương đèn, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt (chân giò, gà luộc hoặc một khoanh giò nạc), hoa quả.
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con Kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo………….
Hôm nay là ngày.………….
Nhân tiết:………………………….
Tín chủ (chúng) con ……………………………
Ngụ tại:…………………….
Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dày, gây dựng cơ nghiệp của………….. chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh……………………lai lâm hiến hưởng.
Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh..……..Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.
Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.
Văn khấn Thanh Minh tại nhà
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.
Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ…
Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia
Hôm nay là ngày… tháng… năm…
Nay con giữ việc phụng thờ tên là…, tuổi…, sinh tại xã…, huyện…, tỉnh… cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.
Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.
Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.
Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồm xuôi gió, gặp nhiều may mắn.
Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Câu hỏi thường gặp:
Theo TS.KTS Vũ Thế Khanh, Tết Hàn Thực và Tết Thanh Minh có những năm bị trùng ngày với nhau, nhưng thực chất 2 ngày lễ này lại có nguồn gốc và ý nghĩa hoàn toàn khác nhau.
Hy vọng qua bài viết mà Tiki chia sẻ trên giúp bạn hiểu được Tết Thanh Minh là gì cũng như nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ này để cùng gia đình đi tảo mộ tưởng nhớ ông bà tổ tiên. Chúc các bạn có một mùa Thanh Minh thật ấm áp và ý nghĩa cùng gia đình. Đừng quên theo dõi những bài viết mới nhất trên blog của Tiki để cập nhật những thông tin mới nhất nhé!
>> Xem thêm:
