Mẹ sau sinh thường chịu áp lực giữa những thay đổi của nội tiết tố, áp lực cuộc sống, và những khó khăn trong việc chăm sóc con nhỏ. Nếu không được nhận biết và hỗ trợ kịp thời, những dấu hiệu trên có thể hình thành trầm cảm sau sinh. Cùng Tiki Blog tìm hiểu về nguyên nhân trầm cảm sau sinh, dấu hiệu để biết cách phòng tránh kịp thời qua bài viết sau.
Trầm cảm sau sinh là gì?
Trầm cảm sau sinh là tình trạng rối loạn cảm xúc, tâm lý và hành vi, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người mẹ. Các mẹ có thể cảm thấy buồn chán, lo lắng quá mức, dễ cáu gắt, khó ngủ, chán ăn, hoặc thậm chí có suy nghĩ tiêu cực về bản thân và con cái.
Nguyên nhân trầm cảm sau sinh
Hiểu rõ được nguyên nhân là bước đầu tiên để chúng ta có thể phòng ngừa và hỗ trợ trường hợp trầm cảm sau sinh kịp thời. Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên như:
Thay đổi nội tiết tố: Sau sinh, nồng độ các hormon như estrogen (hormone sinh sản) và progesterone (hormone được sản xuất bởi buồng trứng) giảm mạnh, gây ra những xáo trộn tâm lý. Sự thay đổi đột ngột này có thể khiến các mẹ cảm thấy buồn bã, lo lắng, dễ xúc động hơn bình thường.
Tiền sử sức khỏe tinh thần: Nếu trước đây mẹ đã từng gặp vấn đề về tâm lý như trầm cảm hoặc lo âu, nguy cơ trầm cảm sau sinh có thể cao hơn.
Sức khỏe thể chất sau sinh: Sinh nở là một quá trình đòi hỏi nhiều sức lực và để lại những đau đớn về thể chất. Sự mệt mỏi kéo dài, cộng thêm việc chăm sóc em bé, có thể khiến các mẹ cảm thấy quá tải và dễ bị tổn thương về mặt cảm xúc.
Áp lực cuộc sống: Cuộc sống sau sinh không chỉ xoay quanh việc chăm con, còn phải đối mặt với nhiều áp lực khác như tài chính, công việc, mối quan hệ gia đình,… Những căng thẳng làm tăng thêm nguy cơ trầm cảm.
Các yếu tố nguy cơ khác như:
- Tuổi còn trẻ khi mang thai.
- Tiền sử gia đình có người mắc bệnh lý về tâm thần.
- Trải qua những biến cố lớn trong cuộc sống.
- Em bé gặp vấn đề về sức khỏe.
- Thiếu sự hỗ trợ từ gia đình.
- Mâu thuẫn trong hôn nhân.
- Áp lực về ngoại hình.
Dấu hiệu trầm cảm sau sinh
Trầm cảm sau sinh không phải lúc nào cũng dễ nhận ra, mẹ thường cố gắng che giấu cảm xúc thật hoặc chưa nhận thức được bản thân bị trầm cảm, nên người thân nên chú ý các dấu hiệu được liệt kê dưới đây:
- Tâm trạng thay đổi thất thường: Cảm thấy buồn bã, chán nản, lo lắng, dễ cáu gắt hơn bình thường.
- Khóc nhiều và thường xuyên, không thể kiểm soát cảm xúc, hoặc cảm thấy tuyệt vọng, đó có thể là dấu hiệu của trầm cảm.
- Ít nói hơn, thu mình lại, ít tham gia các hoạt động xã hội và giao tiếp với bạn bè, gia đình.
- Ăn quá nhiều hoặc chán ăn, mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều, kiệt sức, thiếu năng lượng, và không có hứng thú với bất cứ điều gì, ngay cả những hoạt động yêu thích trước đây.
- Suy nghĩ tiêu cực về bản thân, về khả năng làm mẹ, hoặc thậm chí có ý định làm hại bản thân hoặc con cái.
- Mất kết nối với con, không thể yêu thương con, hoặc thậm chí có cảm giác xa lạ với con.
Các mức độ trầm cảm sau sinh
Sau sinh, mỗi người mẹ sẽ trải qua những giai đoạn tâm lý khác nhau, điện hình như:
Baby blues
Khoảng 30-80% mẹ (Nguồn: Bệnh viện Tâm Anh) đều trải qua giai đoạn “baby blues” sau sinh. Đây là những cảm xúc buồn vui lẫn lộn, dễ xúc động, lo lắng, mệt mỏi, khóc nhiều mà không rõ lý do. Thông thường, “baby blues” sẽ tự khỏi trong vòng vài ngày đến hai tuần.
Hội chứng trầm cảm sau sinh
Trường hợp này thì có khoảng 10% các mẹ mắc phải sau sinh, với các dấu hiệu như khóc nhiều và không thể kiểm soát cảm xúc, việc tập trung trở nên khó khăn, mất tự tin, chán ghét bản thân
Tự ti về ngoại hình, khả năng làm mẹ, cảm thấy mình là gánh nặng cho gia đình. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, hội chứng trầm cảm sau sinh có thể dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực hơn, đến mức muốn làm hại bản thân mình. Đây là lúc cần sự can thiệp và hỗ trợ khẩn cấp.
Rối loạn tâm thần sau sinh
Rối loạn tâm thần sau sinh, dù hiếm gặp, rơi vào khoảng 0.1-0.2% (Nguồn: Bệnh viện Tâm Anh) các mẹ gặp phải, nhưng lại là một tình trạng nghiêm trọng cần được nhận biết và điều trị kịp thời. Đặc biệt chú ý đến việc mẹ có các dấu hiệu như: hưng phấn quá mức, dễ kích động, hoặc ngược lại, trở nên lo lắng, sợ hãi vô cớ, ngủ gặp ác mộng, thức giấc giữa đêm với cảm giác sợ hãi là những biểu hiện thường gặp.
Ngoài ra, một số trường hợp còn gặp cảm giác hoang tưởng, ảo giác, nói năng lung tung, hành động kỳ lạ, tin vào những điều không có thật.
Trầm cảm ở người bố
Trầm cảm sau sinh không chỉ là vấn đề của riêng các mẹ. Các ông bố cũng có thể trải qua những cảm xúc khó khăn sau khi con chào đời, mặc dù thường ít thấy hơn. Đặc biệt, nếu như người vợ bị mắc bệnh trầm cảm sau sinh thì kéo theo khả năng mắc bệnh ỏe bố cũng cao hơn.
Trầm cảm sau sinh có nguy hiểm không?
Câu trả lời là Có. Nếu không được nhận biết và điều trị kịp thời, trầm cảm sau sinh có thể kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của bé. Trong một số trường hợp, nó có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.
Đối với phụ nữ
Trầm cảm khiến mẹ cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, mất ngủ, khó tập trung, và ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc bản thân và con cái. Nếu không được điều trị, trầm cảm có thể kéo dài và trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí dẫn đến rối loạn tâm thần. Trong một số trường hợp, trầm cảm có thể khiến mẹ có những suy nghĩ và hành động tiêu cực, thậm chí tự tử.
Đối với người con có mẹ mắc bệnh trầm cảm
Trầm cảm sau sinh không chỉ ảnh hưởng đến người mẹ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của con như:
Phục Hồi Sau Trầm Cảm Và Lo Âu
Giao siêu tốc 2h
Một cuốn sách trầm cảm
Giao siêu tốc 2h
Khi Trầm Cảm Bạn Không Đơn Độc
Giao siêu tốc 2h
Những Tù Nhân Của Địa Lý
Giao siêu tốc 2h
Trầm cảm và kỹ năng tự kiểm soát trầm cảm
Giao siêu tốc 2h
Thái Nhân Cách - Phía Sau Tội Ác (Khám Phá Bộ Não Của Những Kẻ Sát Nhân Máu Lạnh)
Giao siêu tốc 2h
Luật Tâm Thức – Vũ Trụ Nhất Nguyên Luận
Giao siêu tốc 2h
Bản đồ tài nguyên thế giới
Giao siêu tốc 2h
Tương Lai Sau Đại Dịch Covid
Nghệ Thuật Chữa Lành (Giảm Lo Âu, Trầm Cảm, Xoa Diệu Chấn Thương Tâm Lý Bằng Liệu Pháp Nghệ Thuật)
- Trẻ có mẹ bị trầm cảm có thể chậm biết nói, biết đi, hoặc gặp khó khăn trong việc học hỏi các kỹ năng mới so với các bạn đồng trang lứa.
- Trẻ nhút nhát, ít nói, khó kết bạn và tương tác với mọi người xung quanh.
- Dễ cáu kỉnh và kích động như đập phá đồ đạc, đánh bạn.
- Khó thích nghi và dễ bị căng thẳng khi gặp những thay đổi nhỏ trong môi trường hoặc lịch trình hàng ngày.
Đối với gia đình
Trầm cảm sau sinh còn tác động đến các thành viên còn lại trong gia đình. Chồng có thể bị cuốn vào sự lo lắng, căng thẳng, thậm chí cũng đối mặt với nguy cơ trầm cảm. Các thành viên khác cũng có thể bị ảnh hưởng bởi bầu không khí nặng nề, áp lực chăm sóc và những mâu thuẫn không đáng có.
Cách vượt qua trầm cảm sau sinh
Nhưng đừng quá lo lắng, với sự tiên tiến của y khoa và sự hỗ trợ và chăm sóc đúng cách, các mẹ hoàn toàn có thể vượt qua căn bệnh này bằng cách:
Tham vấn tâm lý
Trò chuyện cùng chuyên gia, các chuyên gia tâm lý sẽ giúp mẹ nhận ra những suy nghĩ tiêu cực, hướng dẫn cách thay đổi chúng, và tìm ra những giải pháp phù hợp để đối mặt với khó khăn. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp mẹ cân bằng lại cảm xúc và giảm bớt các triệu chứng khó chịu.
Điều trị bằng thuốc
Chia sẻ chân thành với bác sĩ về tất cả những triệu chứng mẹ đang gặp phải, dù là nhỏ nhất. Để bác sĩ hiểu rõ tình trạng bệnh hiện tại và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Sau đó, bác sĩ có thể kê đơn thuốc hỗ trợ. Phương pháp này đòi hỏi bạn phải kiên nhẫn và tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ. Nếu cảm thấy thuốc không hiệu quả hoặc có bất kỳ tác dụng phụ nào, hãy trao đổi ngay với bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi loại thuốc khác nhé.
Hỗ trợ của người thân
Đôi khi, điều mẹ cần nhất chỉ là một người sẵn sàng lắng nghe và thấu hiểu. Là người thân trong gia đình, bạn nên để người bệnh biết rằng bạn luôn ở bên cạnh, sẵn sàng chia sẻ và đồng cảm với họ.
Ngoài ra, hãy cùng nhau chia sẻ trách nhiệm chăm sóc em bé, chia sẻ công việc nhà. Đồng thời, hãy luôn động viên và khích lệ người bệnh để có thể vượt qua nó dễ dàng hơn.
Tinh thần của bản thân
Giải pháp cuối cùng đến từ tinh thần và niềm tin của bạn. Sự kiên nhẫn và niềm tin vào bản thân sẽ là động lực giúp bạn tiến lên phía trước. Bằng cách lắng nghe cơ thể và tâm trí, nếu cảm thấy mệt mỏi, hãy nghỉ ngơi. Nếu cảm thấy buồn bã, hãy cho phép mình được buồn. Đừng cố gắng gồng mình lên hay che giấu cảm xúc thật của bản thân.
Ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, và tập thể dục nhẹ nhàng đều có thể giúp cải thiện tâm trạng và tăng cường sức khỏe tinh thần. Bổ sung nhiều rau xanh và trái cây tươi vào chế độ ăn hàng ngày để cung cấp đủ vitamin và khoáng chất cho cơ thể.
Dành thời gian cho những hoạt động mang lại niềm vui và sự thư giãn cho bạn như đọc sách, nghe nhạc, vẽ tranh. Hiện Tiki đang bán sách về nuôi dạy con như: Cẩm nang làm cha mẹ, Sách Dinh Dưỡng – Sức Khỏe Cho Bé, Sách Thai Giáo,… Mẹ có thể đọc trong khi rảnh nhé!
Cách phòng tránh trầm cảm sau sinh
Bằng cách chuẩn bị và chăm sóc bản thân từ sớm, mẹ có thể giảm thiểu nguy cơ và phòng tránh được nguy cơ trầm cảm sau sinh.
Khám sức khỏe tiền sản: Dành thời gian thăm khám bác sĩ để kiểm tra sức khỏe tổng quát, đặc biệt là sức khỏe tinh thần. Nếu có tiền sử các vấn đề về tâm lý, hãy chia sẻ với bác sĩ để được tư vấn và theo dõi sát sao trong suốt thai kỳ.
Theo dõi sát sao những thay đổi về mặt cảm xúc trong thai kỳ và cả sau sinh. Nếu nhận thấy những dấu hiệu bất thường như buồn bã kéo dài, lo lắng quá mức, hoặc mất hứng thú với mọi thứ, hãy chia sẻ với người thân hoặc bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.
Xây dựng lối sống lành mạnh như: ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn, và dành thời gian thư giãn là những yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần.
Lưu ý đừng ngại ngần chia sẻ cảm xúc và tìm kiếm sự giúp đỡ từ gia đình, bạn bè, bởi thời gian mang thai và sau sinh rất nhạy cảm. Sự đồng cảm và chia sẻ từ những người xung quanh giúp mẹ cảm thấy được an ủi và mạnh mẽ hơn.
Cuối cùng, luôn chăm sóc bản thân sau sinh, nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống lành mạnh, dành thời gian cho những hoạt động như gym, yoga nhẹ nhàng cải thiện vóc dáng sau sinh.
Hiểu rõ về nguyên nhân trầm cảm sau sinh, dấu hiệu và cách phòng tránh, các mẹ hoàn toàn có thể vượt qua giai đoạn khó khăn này. Hãy nhớ rằng, bằng tình yêu thương, sự quan tâm và chăm sóc đúng cách, chúng ta có thể cùng nhau xây dựng một nền tảng gia đình hạnh phúc.
Xem thêm:
