Giải Mật Ngoại Hạng Anh

Những chiến lược kinh doanh tối mật & bước ngoặt lịch sử nào đã đưa Ngoại hạng Anh trở thành đế chế công nghiệp giải trí hàng đầu thế giới?
Hành trình trỗi dậy của Giải Ngoại hạng Anh chính là một câu chuyện về cơn sốt vàng hoang dại nhất trong thế giới thể thao. Chỉ trong vòng 25 năm, tổng giá trị của 20 câu lạc bộ của giải đã gia tăng tổng giá trị của họ lên lên hơn 10.000%, từ khoảng 50 triệu bảng năm 1992 thành 10 tỷ bảng ngày nay. Trong thời gian đó, giải đấu này cũng đã xuất khẩu những sản phẩm của nó tới mọi ngóc ngách trên khắp hành tinh.

Tuy nhiên, vẫn còn có một khía cạnh của lịch sử bóng đá Anh hiện đại chưa thực sự được đem ra mổ xẻ, phơi bày trước công chúng: câu chuyện nội tình về cách mà Giải Ngoại hạng Anh đã chuyển sang tồn tại ở dạng một công ty: Tập đoàn Ngoại hạng, từ một sản phẩm bóng đá đơn thuần trở thành một con quái vật khổng lồ, mang đẳng cấp toàn cầu ở cả ba phương diện thể thao, kinh doanh và giải trí.

Các đoạn hay trong sách:

1. Giải Ngoại hạng Anh dường như trở thành một câu chuyện muôn thuở về sự bùng nổ và tan vỡ, không khác gì so với các thể loại bong bóng khác đã được giảng dạy trong sách giáo khoa về kinh tế. Nó chỉ khác biệt ở đúng một phương diện quan trọng nhất: Đối với bộ môn túc cầu, bong bóng không bao giờ nổ.

2. Nhưng vẫn còn có một khía cạnh của lịch sử bóng đá Anh hiện đại chưa thực sự được phơi bày trước công chúng: câu chuyện nội tình về cách mà Giải Ngoại hạng Anh đã chuyển sang tồn tại ở dạng một công ty: Tập đoàn Ngoại hạng, từ một sản phẩm bóng đá đơn thuần trở thành một con quái vật khổng lồ, mang đẳng cấp toàn cầu ở cả ba phương diện thể thao, kinh doanh và giải trí. Đây chính là câu chuyện mà tôi muốn kể.

3. Họ là những đại gia, ông chủ và nhà điều hành của 20 câu lạc bộ tham dự Giải Ngoại hạng Anh. Họ nhóm họp với nhau để đảm bảo rằng con gà đẻ trứng vàng chung của cả nhóm, từng đem về doanh thu 5,6 tỷ đô-la trong một mùa giải, sẽ được tiếp tục vỗ béo với cái tốc độ điên cuồng mà nó đã duy trì trong một phần tư thế kỷ qua. Kể từ năm 1992, tổng doanh thu của Giải Ngoại hạng Anh đã tăng lên tới 2.500%. Nếu tính đến chuyện giải đấu đang được vận hành bởi một nhóm người thù ghét lẫn nhau, thì mức độ tăng trưởng này không hề tồi chút nào. Những gánh nặng thương trường đang đè lên vai các ngành công nghiệp khác vẫn chưa chạm được tới Giải Ngoại hạng, nhưng các ông chủ đã bắt đầu nhận ra rằng khi vòi bạch tuộc của giải đấu vươn tới khắp các hang cùng ngõ hẻm trên hành tinh, thì nhiều mối liên hệ gốc rễ tại quê nhà cũng đồng thời bị kéo căng. Hệ quả cộng dồn từ những hợp đồng bản quyền, lợi nhuận truyền hình, hàng hóa ăn theo như áo cầu thủ, và cả những chuyến giao lưu quốc tế của các đội bóng – khi giải đấu đã tự bán thân mình cho những ai trả giá cao nhất – dẫn tới giá vé vào sân xem bóng cũng bị kéo lên cao, khách du lịch bóng đá ùa về từ khắp thế giới (làm náo loạn cộng đồng người hâm mộ gốc ở bản địa), và cái logic hợp lý không thể cưỡng lại của lợi nhuận thương mại đã dần đánh bại tình cảm và lòng trung thành tuyệt đối của người dân dành cho các đội bóng – vốn là thứ duy nhất không thay đổi ở nhiều nơi trên nước Anh kể từ trước cả Đệ nhất Thế chiến.

4. Kết quả là căng thẳng bị gia tăng giữa hai thái cực, một bên là nỗ lực phát triển và bành trướng của một trong những nền công nghiệp giải trí lớn nhất thế giới, và một bên là những người hâm mộ sở tại của bóng đá Anh – những khách hàng gốc của ngành công nghiệp đó – những người có danh tính gắn liền với sản phẩm của chính ngành công nghiệp đó. Vậy là sau cùng, Giải Ngoại hạng phải đương đầu với những thách thức của công cuộc toàn cầu hóa, hóa giải sự giằng co giữa việc phát triển và việc giữ gìn bản sắc, để có thể phổ cập hóa một sản phẩm vốn có truyền thống bảo thủ và không ưa việc bị phổ cập.

5. Dein tạm ngừng giây lát để nhận định lại cái sự vô lý của một khoản tiền như thế. Ông ta biết rằng Abramovich đã bỏ ra 140 triệu bảng để mua toàn bộ câu lạc bộ Chelsea. Chẳng nhẽ gia tài của ông ta đã khiến cho thị trường chuyển nhượng biến chuyển chóng mặt tới nỗi giờ đây một cầu thủ duy nhất lại có giá trị bằng 35% của cả một đội bóng ư? Với lại, nếu Abramovich thực sự thèm khát Thierry Henry đến vậy, thì chắc chắn là có cách đơn giản hơn để sở hữu anh ta chứ. “Tại sao các anh lại không mua luôn câu lạc bộ này cho rồi?” Dein hỏi. Câu trả lời là do quá trình nghiên cứu thăm dò của Abramovich trước khi nhảy vào thế giới bóng đá. Hồi mùa xuân năm 2003, ông ta đã thuê ngân hàng UBS của Thụy Sĩ thực hiện việc đánh giá tình hình ở Giải Ngoại hạng. Cuộc khảo sát này đã mang về cho ông ta nhiều nhận định, từ hoàn cảnh tài chính bết bát của Chelsea cho tới tiềm lực mơ hồ của Tottenham, và cả chuyện Arsenal được xếp vào dạng câu lạc bộ chắc chắn không chịu bán. Khi đại diện của Chelsea kể lại như vậy, Dein đã đập bàn mạnh tới mức món súp trong bát của ông ta văng tung tóe ra ngoài. Ông ta nguyền rủa cái ngân hàng UBS và nguyền rủa cả Abramovich. Bởi vì nếu mùa hè năm ấy mà Abramovich tới gõ cửa sân Highbury thay vì sân Stamford Bridge thì Dein chắc chắn rằng ban quản trị của Arsenal đã đồng ý bán. Có mà điên mới không bán. Đáng ra Abramovich đã có được câu lạc bộ London với lối chơi đẹp mắt làm thú tiêu khiển cho riêng mình. Đáng ra ban quản trị của Arsenal – bao gồm cả Dein – đã được trả một khoản tiền kếch xù. Đáng ra ngân sách đào tạo và kinh phí chuyển nhượng vô hạn của Abramovich phải nằm trong tay một thợ săn lọc lõi như Wenger, để từ đó dựng nên một đế chế bóng đá vô địch. Đáng ra Arsenal phải là đội bóng đầu tiên có tỷ phú làm đại gia chống lưng, chứ không phải là Chelsea.

6. Đó chính là cung cách làm ăn của Chelsea ngày nay: họ mặt dày và không biết xấu hổ. Một khi đã muốn có thứ gì là họ sẽ chi tiền liên tục cho tới khi nào sở hữu được thứ ấy mới thôi. Họ luôn chơi trội tới mức tự coi mình là ngoại lệ, và Mourinho hoàn toàn phù hợp với chủ nghĩa ngoại lệ này. Ông ta không giới thiệu mình là con trai của một cựu thủ môn hạng trung và một giáo viên đại học, mà ngay từ buổi họp báo đầu tiên tại Chelsea, Mourinho đã tự giới thiệu bản thân bằng một biệt danh mà sau đó sẽ đi theo suốt sự nghiệp của ông ta, “Tôi không phải là dạng xoàng đâu. Tôi là một người đặc biệt.” Chất giọng của Người Đặc Biệt – nghe giống giọng một gã gián điệp Nga trong phim ảnh thời Chiến tranh Lạnh hơn là giọng của một huấn luyện viên bóng đá đến từ bán đảo Iberia, càng củng cố hình tượng một kẻ phản diện mới xuất hiện trong bóng đá Anh.

7. Đối với Wenger – người vốn nổi tiếng là bậc thầy về tiết kiệm kinh phí và chuyên gia kinh tế của bóng đá Anh, thì những nỗ lực quản lý ngân sách để xây nên ngôi nhà mới cho Arsenal có thể coi là đáng tự hào. Theo ông ta thấy thì dự án sân vận động Emirates chính là tiêu chuẩn vàng trong việc lập kế hoạch tài chính và hoạch định tương lai của một câu lạc bộ. Nhưng khi đó Arsenal chưa nhận ra rằng dù vừa dấn thân vào một công cuộc nâng cấp cơ sở hạ tầng với quy mô lớn nhất từng được thực hiện trong vòng cả thế kỷ, thì kế hoạch tài chính tuyệt vời ấy cũng sẽ sớm trở thành một thứ đồ cổ trong bóng đá Anh, giống như những chiếc giày đinh sắt, những chiếc quần thi đấu rộng thùng thình, và lạc hậu như chuyện đội tuyển Anh vô địch World Cup từ ngày xửa ngày xưa. Giải Ngoại hạng sắp sửa bước vào thời đại thống trị của các dòng đầu tư từ nước ngoài.

8. Ngay cả đội bóng thất thế như West Ham cũng vớ bẫm. Kế hoạch xây dựng một đế chế tại Giải Ngoại hạng của đội bóng “Đôi Búa” đã vấp phải thất bại nặng nề, họ bị xuống hạng, lứa sao trẻ bị bán tháo, và họ đã phải vật vờ suốt hai mùa bóng ở dưới giải hạng hai của bóng đá Anh. Thế nhưng sau đó họ đã tìm được đường quay trở lại giải đấu hạng cao nhất khi lọt vào mắt xanh của người giàu thứ 799 trên thế giới, một tỷ phú xứ Iceland tên là Björgólfur Guðmundsson. Guðmundsson là chủ tịch của Landsbanki – một trong những ngân hàng lớn nhất tại quốc gia tí hon kia, và nhờ đó ông ta đã gây dựng được một gia tài từ những khoản vay nước ngoài rẻ mạt, từ thị trường nhà ở trôi nổi, và từ cơ chế khó hiểu của lĩnh vực ngân hàng ở Iceland. Vào tháng 11 năm 2006, khi các quỹ đầu tư quốc tế bắt đầu mua những hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng để bán khống các ngân hàng tại Iceland, thì Guðmundsson đã dùng 85 triệu bảng trong đó để mua quyền làm chủ West Ham United. Các cổ động viên của câu lạc bộ này – những người không hiểu gì về bong bóng tài chính, đã chào mừng ông ta như một người hùng, một người sẽ giúp cho West Ham phát huy được những tiềm năng mà đội bóng chưa thể khai phá. Thế nhưng chỉ sau hai năm, Guðmundsson đã tuyên bố phá sản và giá trị ròng của ông ta tụt về con số 0 tròn trĩnh.

9. Al-Fayed không có được hình tượng tinh tế trước công chúng. Ông ta thường dính líu tới những vụ đấu khẩu với triệu phú này hoặc đại gia nọ. Từ những năm 1970, ông ta đã mua khách sạn Ritz ở Paris. Ở chuỗi cửa hàng Harrods thì ông ta áp đặt quy định về trang phục để có thể từ chối phục vụ những khách du lịch mặc quần đùi và đi dép lê. Còn trong bóng đá thì ông ta hứa hẹn sẽ đưa Fulham lên Giải Ngoại hạng trong vòng 5 năm. Không ai ngờ rằng câu lạc bộ này lại vươn tới miền đất hứa từ năm 2001 – sớm hơn một năm so với kế hoạch, đồng thời biến Al-Fayed thành ông chủ ngoại quốc đầu tiên của giải đấu này. Nhưng đó không phải là lý do vì sao các câu lạc bộ lâu đời khác coi ông ta như một kẻ lập dị. Al-Fayed bị coi là một kẻ lập dị vì dường như ông ta không hề biết ăn nói lựa lời. Một trò đùa mà ông ta hay dùng với các cầu thủ và cả thành viên ban lãnh đạo đội bóng là nhét những viên kẹo màu xanh mà ông ta luôn mang theo người vào tay của họ, rồi bảo họ rằng đó là thuốc Viagra. “Hãy uống viên này trước trận đấu nhé,” ông ta vừa nói vừa nháy mắt. Đó là lối ứng xử khi ông ta đang có tâm trạng tốt. Lúc đang bực tức thì ông ta còn khiến người khác thấy khó xử hơn. Khi đội bóng đang có kết quả thi đấu tồi tệ giữa mùa bóng 2010-11, ông ta đã xông vào giữa buổi tập của Fulham và yêu cầu mọi người lên phòng họp ngay lập tức. Sau một tràng mắng mỏ về phong độ thi đấu của họ, ông ta kéo vị huấn luyện viên – một cựu cầu thủ ưu tú của Manchester United là Mark Hughes – ra giữa phòng họp và chỉ thẳng tay vào Hughes. “Tôi sa thải ông ta nhé?” Al-Fayed gào lên. “Nhé?” Trong phòng khi đó toàn là những người đàn ông trưởng thành, và họ đều nín thinh, ngần ngại cúi nhìn xuống chân mình. “À, thế còn cậu thì sao?” Al-Fayed chỉ tay vào đội trưởng của Fulham là Danny Murphy. “Cậu là đội trưởng. Có lẽ tôi nên sa thải cậu.” Al-Fayed cho rằng chẳng có lý do gì để đối đãi với các cầu thủ khác với cách đối đãi những nhân viên bán hàng ở Harrods cả. Hughes và Murphy cuối cùng không bị sa thải sau cuộc họp căng thẳng nhất cuộc đời của họ, nhưng Hughes cũng đã từ chức vào mùa hè năm đó. Cứ khi nào cần nhớ lại rằng ông chủ của họ là một gã khùng rất dễ nổi đóa thì họ lại nhớ về cuộc họp này.

10.Khi các câu lạc bộ đều loay hoay vay mượn để mua gạch vữa về xây sân vận động, thì họ không còn ngân sách để mua bán chuyển nhượng và xây dựng đội hình nữa. Giải pháp để thoát khỏi tình cảnh ấy chính là lao đầu vào một thời kỳ thương mại hóa ồ ạt, trong đó các đội bóng rao bán mọi thứ, có lẽ chỉ trừ cột khung thành của họ. Trang phục thi đấu – vốn là thứ từ lâu dùng để thể hiện tên tuổi của các hãng tài trợ lớn, giờ lại phải chịu cảnh chồng chéo thêm logo của nhiều thương hiệu nhỏ hơn: những công ty cá cược ở nước ngoài, các nhà sản xuất nước tăng lực, và thậm chí cả những dịch vụ cho vay ngắn hạn. Quyền đặt tên sân vận động cũng được rao bán công khai, và thế là nhiều tên tuổi cổ kính và hào hùng đã bị đổi sang những cái tên kém ý nghĩa hơn. Dù các câu lạc bộ khác đều đã cố gắng tối đa, nhưng vẫn không ai có thể sánh được với chiến lược marketing phức tạp của United.

11.Sau từng ấy nỗ lực mà vẫn chưa nhận được kết quả, Cook dường như đã thấy trước mắt cảnh tượng thương vụ Abu Dhabi tan tành mây khói chỉ vì chàng trai 24 tuổi người Brazil kia không chịu bước lên chiếc máy bay mà ông ta đã sắp đặt ở Tây Ban Nha. Thế rồi tiếng chuông điện thoại lại reo lên một lần nữa. Đối phương đã chấp nhận.Trong lịch sử chuyển nhượng bóng đá, chưa từng xảy ra một thương vụ nào mang tính chất trọc phú như vậy. Một cầu thủ chạy cánh người Brazil giống như một chiếc xe Maserati vậy – dù chẳng có mấy ai biết lái chiếc xe ấy, nhưng mọi người đều phải công nhận nó là một chiếc xe rất “ngầu”.

12.“Chúng ta không còn là một đội bóng đá nữa, chúng ta thực ra đã trở thành một công ty truyền thông giải trí thể thao,” Cook tự nhủ khi những người chủ mới nhảy vào tiếp quản City. “Vậy chúng ta phải sáng tạo ra nội dung. Chúng ta phải xây dựng những sự kiện, chúng ta phải lập nên các chương trình, chúng ta phải làm ra những chuyện thị phi để thu hút công chúng. Chúng ta phải xuất hiện trên thời sự, trên báo chí, trên các trang nhất và cả trang sau cùng, liên tục mọi ngày. Vậy giờ liệu có phải tôi đang cạnh tranh với những câu lạc bộ bóng đá khác, như là Manchester United, hay là tôi đang cạnh tranh với Walt Disney, với Amazon?”

13.Tại Manchester City thì trước đây khối văn phòng hành chính thậm chí còn ăn mừng khi thấy đội bóng của họ bị loại khỏi cúp FA, bởi vì điều đó có nghĩa là họ sẽ phải làm ít việc hơn. Vậy nên sẽ phải tốn khá nhiều thời gian để chuyển sang tâm thế làm việc trong ngành giải trí ở đẳng cấp toàn cầu. Những ông chủ mới của City đã vấp phải một rào cản văn hóa phức tạp hơn so với dự tính của họ. Họ đang sở hữu một câu lạc bộ có quá trình lịch sử khá đau thương. Nói chính xác hơn là họ đang sở hữu một câu lạc bộ đã từng chịu nhiều đau thương vì phải chia sẻ cùng một thành phố với Manchester United. Với một tâm lý như vậy, City dường như cứ cố gắng trở thành những thứ đối ngược với United. Trong khi United liên tục vươn tới những vinh quang mới thì City lại càng ngày càng trở nên tầm thường. Cook đã trực tiếp được thấy điều đó ở mọi bộ phận, mọi đơn vị trong câu lạc bộ. Ông ta đã sớm xác định được tâm lý ở nơi đây từ mùa bóng đầu tiên mà ông ta về làm lãnh đạo, trong một lần xuống thăm cửa hàng bán đồ của sân vận động. Khi đang làm công việc kiểm tra bình thường, Cook đã hỏi nhân viên bán hàng rằng món đồ nào là mặt hàng bán chạy nhất trong mùa bóng ấy, và đoán rằng đó chắc là chiếc khăn quàng hoặc trang phục áo thi đấu ở sân nhà. Câu trả lời mà ông ta được nghe lại là “Năm nay bán chạy nhất là đĩa DVD.” “Ý anh là đĩa DVD nào cơ?” Người nhân viên bán hàng chỉ tay về phía chồng đĩa và nói: “Đĩa ghi hình hai trận đấu với United trên sân nhà và sân khách.” Hóa ra mùa giải năm đó dù City chỉ về đích ở vị trí thứ chín, nhưng họ đã đánh bại kình địch cùng thành phố trong cả hai lần gặp nhau. Đó là một chuyện chưa từng xảy ra trong vòng 38 năm, vậy nên nó đã khiến cho người hâm mộ vô cùng vui sướng. Họ coi đó là một thành công không thể tưởng tượng nổi. Giờ đây tâm lý ấy cần phải được chỉnh đốn, và họ cần phải hiểu rằng đội bóng City đang có những kỳ vọng lớn lao hơn rất nhiều. Chuyện đánh bại United phải trở thành một chuyện thường tình như cơm bữa, họ phải thể hiện sức mạnh thống trị đúng theo cái đường lối ngạo mạn mà al-Fahim đã tuyên bố. Cook và alMubarak cũng có tham vọng giống như vậy, nhưng tất nhiên họ biết kiềm chế và không thể hiện ra ngoài một cách thô kệch như al-Fahim. “Nếu các bạn băn khoăn, lo lắng không hiểu chúng ta đang đi về đâu thì sự lo lắng đó là đúng,” Cook đã bảo với nhân viên như vậy. “Bởi vì chưa từng có ai dám đi về nơi mà chúng ta đang đi cả, chưa một ai từng thực hiện chuyện đó.” Trong cuộc họp hằng quý với các ông chủ ở Abu Dhabi, Cook đã nhận được chỉ thị rõ ràng: phải tạo ra một quyết tâm làm việc xuất sắc trên mọi phương diện. “Dẫn đầu phân khúc” chính là thuật ngữ mà các ông chủ của Cook sử dụng, như thể là họ đang miêu tả một quán rượu hạng sang. Mọi nhân viên của Manchester City sẽ cùng phải làm việc hết mình để đem lại kết quả tốt nhất, và để câu lạc bộ có được những thành tích tốt nhất trong phân khúc, trong đẳng cấp của mình. Thậm chí cả những nhân viên trông coi sân bãi cũng phải tham gia các buổi “họp bàn chiến lược” để tăng cường chuyên môn.

14. Báo giới cũng có một thủ thuật mà họ sử dụng để tạo cho người đọc cảm tưởng rằng họ đã được tiếp xúc nhiều hơn với các nhân vật bóng đá: thủ thuật cấm vận. Mỗi buổi họp báo hoặc phỏng vấn đều có thể chia thành ba phần. Giả dụ, buổi họp báo trước trận đấu vào ngày Chủ nhật sẽ được tổ chức vào ngày thứ Sáu.

10 phút đầu tiên của cuộc họp báo sẽ có nội dung mở, và các báo hay nhà đài đều được sử dụng nội dung ấy ngay lập tức. Thế rồi máy quay bị tắt đi, và phần thứ hai của buổi họp báo là dành cho các tờ báo và các trang web độc quyền, nhưng họ chỉ được đăng tải các nội dung của phần này kể từ 10 rưỡi tối hôm đó – để cho các phóng viên khỏi đua nhau xem ai đăng được bài trước. Và cuối cùng, phần thứ ba của buổi họp báo có nội dung dành cho những tờ báo ngày Chủ nhật. Tất nhiên tất cả phần nội dung ấy sẽ bị cấm vận cho tới cuối buổi tối ngày thứ Bảy. Tương tự, bất kể nội dung gì do các cầu thủ nói ra sau trận đấu – khoảng thời gian được coi là phần phỏng vấn hỗn hợp – đều cũng sẽ bị cấm vận, không phải theo quyết định của câu lạc bộ mà là theo quyết định của các thành viên cấp cao trong nhóm nhà báo và phóng viên.

15. Một giải pháp tài chính táo bạo hơn đã du nhập sang Anh từ Nam Mỹ vào giữa những năm 2000, với cái tên “Quyền sở hữu của Bên thứ Ba”. Mô hình của nó cũng khá đơn giản: một đội bóng đang sở hữu một cầu thủ tốt và đang cần huy động vốn – nhưng họ lại chưa muốn bán cầu thủ này đi. Vậy thay vì chọn biện pháp bán đi hoàn toàn, họ chỉ bán đi một phần “quyền sở hữu về kinh tế” đối với cầu thủ này cho một bên thứ ba, để bên thứ ba thanh toán bằng số tiền mặt mà họ đang cần. Bên thứ ba này có thể là một cá nhân, một quỹ đầu tư, hoặc đôi khi là một hãng sản xuất hòm thư ở Luxembourg. Để đổi lại khoản đầu tư này, bên thứ ba sẽ có quyền hưởng một phần trong tiền phí chuyển nhượng mà câu lạc bộ nhận được khi họ bán cầu thủ ấy đi trong tương lai. Nói theo cách khác thì, nếu bên thứ ba sử dụng 1 triệu euro để mua 30% quyền sở hữu cầu thủ, số tiền ấy sẽ được nhân ba nếu như cầu thủ ấy sau này được bán với giá 10 triệu euro. Tới năm 2015 thì FIFA thống kê rằng doanh thu từ Quyền sở hữu của Bên thứ Ba đã đạt khoảng 360 triệu đô-la mỗi năm – tức là chiếm tới 10% của toàn bộ chi phí chuyển nhượng. Đối với nhiều câu lạc bộ, cụ thể là các đội bóng ở Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Nam Mỹ thì Quyền sở hữu của Bên thứ Ba là một cứu tinh thiết yếu. Atlético Madrid dù đang phải gánh cả một núi nợ nhưng vẫn lọt vào tới trận chung kết Champions League năm 2014 với một đội hình toàn các cầu thủ đã được đem gán cho cái “giải pháp tài chính” này.

Disney's Land - Hành Trình Đưa Ý Tưởng Điên Rồ Thành Cỗ Máy Kinh Doanh Siêu Lợi Nhuận

Với những ai đã từng một lần đặt chân đến Disneyland, có lẽ ấn tượng đầu tiên chính là sự choáng ngợp khi được bước vào một thế giới thần tiên, xứ sở cổ tích, nơi những nhân vật hoạt hình mà chúng ta vẫn thường xem trên phim hiện diện, chào đón và trò chuyện với mọi người trong bầu không khí đầy niềm vui thuần khiết. Nhưng không phải ai cũng biết câu chuyện đằng sau những tòa lâu đài tráng lệ, những điểm tham quan gợi nhớ ký ức tươi đẹp cùng các nhân vật cổ tích thân quen đó. Tất cả những thứ này đều đến từ một ý tưởng điên rồ của một người đàn ông có trí tưởng tượng vô hạn cùng ước muốn tạo ra “nơi hạnh phúc nhất trên trái đất”: Walt Disney.

Với cuốn sách này, chuyên gia viết chuyện sử Richard Snow đưa người đọc đi qua quá trình nung nấu ý tưởng của Disney cho Disneyland, một công viên giải trí sáng tạo hơn bất kỳ công viên giải trí nào vào thời điểm đó. Với cuốn sách Disney's Land, Richard Snow trình bày một cách xuất sắc toàn bộ câu chuyện ngoạn mục, một chuyến đi hoang dã từ tầm nhìn đến hiện thực, một bản hùng ca về sự đổi mới và sai lầm phản ánh sự độc đáo của người đàn ông quyết tâm xây dựng “nơi hạnh phúc nhất trên trái đất” với độ chính xác của một thợ đồng hồ, niềm tin của một nghệ sĩ và sự liều lĩnh đến tột cùng của một con bạc.

Trích đoạn:

Nói về tuyên ngôn của Bill Walsh về Disneyland:

“Ý tưởng về công viên Disneyland thật ra rất đơn giản. Nó sẽ là nơi để mọi người tìm thấy hạnh phúc và kiến thức.

Đó là nơi để cha mẹ và con cái chia sẻ những khoảng thời gian vui vẻ bên nhau; một nơi để giáo viên và học sinh khám phá những cách thức học hỏi và giáo dục tốt hơn. Ở đây, thế hệ cũ có thể tìm về nỗi nhớ của những ngày đã qua, còn thế hệ trẻ có thể thưởng thức các thách thức của tương lai. Đây sẽ là kỳ quan của thiên nhiên và con người, để tất cả cùng được chiêm ngưỡng và thấu hiểu.

Disneyland sẽ được xây dựng và cống hiến cho những lý tưởng, giấc mơ và cả những sự thật phũ phàng đã tạo nên nước Mỹ. Và nó sẽ được thiết kế một cách độc đáo để tái hiện những giấc mơ cùng sự thật này, rồi gửi chúng đi như một nguồn cảm hứng cho cả thế giới.

Disneyland sẽ là sự kết hợp của hội chợ, triển lãm, sân chơi, trung tâm cộng đồng, bảo tàng về những sự thật sống động, và là nơi tràn ngập vẻ đẹp cùng phép màu.

Nó sẽ chứa đầy những thành tựu, niềm vui và hy vọng trong thế giới mà chúng ta đang sống. Nó sẽ nhắc nhở và chỉ cho chúng ta cách biến những điều kỳ diệu này thành một phần trong cuộc sống của mình.”

Nói về sự náo loạn của ngày khai trương:

“Rắc rối bắt đầu ngay từ cổng vào. Lớp nhựa đường mới rải vẫn còn rất mềm. Dick Nunis nhớ đã thấy giày cao gót của các chị em phụ nữ bị lún luôn vào đó. Vợ của Frank Sinatra là một nạn nhân; và nhiều du khách cũng ra về với trang phục mang dấu ấn khó phai mờ của sơn còn ướt. Bởi công viên mở cửa theo từng cấp độ, từng vùng đất, nên đám đông cứ ngày một đầy lên ở khắp nơi. “Chúa ơi,
họ chen chúc như cá mòi trên đường Main Street,” Wood nói. “Du khách như đang phát cuồng lên vậy.”
“Và đã có thương tích xảy ra. “Vì một số xe bị lỗi tốc độ, nhiều chiếc đã lao nhanh đến mức đâm vào lề đường, văng ra ngoài rồi trở lại đường đua nơi xảy ra những vụ va chạm trực diện. Các mẫu xe nguyên bản không có phần đệm ở tay lái. Tôi đã phải đưa một số bé đi sơ cứu vết thương. Có bé còn nắm trong tay những chiếc răng bị
rụng của mình.”

Nói về hình dung của Disney về công viên:

“Đây là một nơi kỳ diệu. Điểm quan trọng là lâu đài [trường quay đang bắt đầu khởi quay bộ phim Người đẹp ngủ trong rừng]. Nó sẽ được xây đủ cao để có thể nhìn thấy từ khắp nơi trong công viên. Nó có thể giúp mọi người định hướng. Và tôi muốn có một trung tâm ở cuối đường Main Street, nơi tất cả những vùng đất khác tỏa ra giống như các nan hoa trong một bánh xe vậy. Tôi đã nghiên cứu cách mọi người đi đến bảo tàng và các địa điểm giải trí khác. Ai cũng bị mỏi chân. Tôi không muốn điều đó xảy ra ở nơi này. Tôi muốn một nơi để ai cũng có thể ngồi xuống nghỉ ngơi và người lớn có thể nói với trẻ con: ‘Mấy đứa đi chơi đi. Nửa tiếng nữa ta sẽ đến chỗ các con.’ Disneyland sẽ là nơi bạn không thể bị lạc hoặc mệt mỏi, trừ khi bạn muốn.””

“Kết hợp đam mê mô hình thu nhỏ với sự nghiệp cả đời, Disney quyết định xây dựng quang cảnh dựa trên những bộ phim của ông: Ngôi làng nước Ý trong phim Pinocchio, hay vùng quê nước Pháp của Cinderella, ngôi nhà bé nhỏ của Ba chú heo con, hay ngôi nhà rộng lớn của Ngài Toad và ngay bên dòng sông là nhà của chú chuột Ratty bên dưới một gốc cây.

Tất cả đều được xây dựng theo tỉ lệ 1/12 với độ chi tiết có thể khiến bà Torne hài lòng: du khách không thể bước vào các tòa nhà, nhưng khi nhìn qua khung cửa sổ, chẳng hạn như cửa hàng của Geppetto, họ vẫn có thể thấy những món đồ chơi được trưng bày sau ô cửa bé xíu. Khi đến khu phố Alice ở xứ sở thần tiên, du khách sẽ được nhìn ngắm nhà thờ theo phong cách nước Anh, với những ô cửa kính nhiều màu sắc, những thứ Disney từng vô tình làm xáo trộn ở xưởng mô hình. Những mái nhà tranh và lâu đài được đặt trong một khung cảnh sống động, được chế tác tinh xảo với đủ loại mô hình cỏ cây. Ken Anderson đã tưởng tượng rồi vẽ ra các tòa nhà, đồng thời gửi bản vẽ cho Fred Joerger và Harriet Burns để họ dựng mô hình ba chiều.”

Đặc điểm nổi bật:

- Cuốn sách cho độc giả cái nhìn đầy đủ và sâu sắc về quá trình hình thành cũng như phát triển của một trong những công viên nổi tiếng nhất trên thế giới – Disneyland. Thông qua lời kể của nhà viết sử tài ba Richard Snow, độc giả được cùng Disney cũng như đội ngũ đứng sau công viên giải trí của ông đi qua mọi cung bậc cảm xúc trong quá trình xây dựng và bảo vệ công trình có một không hai này.

- Tác giả đã tái hiện một cách không thể đầy đủ hơn với vô vàn câu chuyện, tình huống bi hài mà có lẽ lần đầu tiên độc giả có cơ hội tỏ tường. Độc giả sẽ cùng trải qua ngày khai trương “Chủ nhật đen” với cảnh tượng hàng nghìn khách đổ xô về công viên, người trèo tường, kẻ chen chân để lọt vào các khu trò chơi còn bề bộn, ướt sơn; hay là con tàu Mark Twain suýt chìm xuồng chỉ vì anh chàng soát vé lơ đang trót đẩy quá nhiều khách lên đó; thậm chí cả chuyện lên TV của công viên cũng trở thành trò hề lộn xộn…

- Tác giả còn cho độc giả nhìn nhận rõ ràng về tư duy cùng tầm nhìn khác biệt và đi xa trước thời đại của Walt Disney. Người đàn ông cầu toàn, khó tính, kiệm lời khen nhưng vô cùng tận tụy, tâm huyết, sẵn sàng lăn xả vì công việc chung, tất cả sẽ được khắc họa trong cuốn sách này.

- Cuốn sách giống như một thước phim tư liệu sống động về hậu trường của một công viên giải trí được mệnh danh là xứ sở hạnh phúc của thế giới, đó là những mảng màu sáng có, tối có, tích cực có, cả tiêu cực và đen tối cũng có, tất cả đều xuất phát từ một ý tưởng được coi là điên rồ của người đàn ông mang tên Walt Disney.

- “Một câu chuyện được nghiên cứu kỹ lưỡng và sâu sắc về người đàn ông phức tạp cùng tầm nhìn về 'nơi hạnh phúc nhất trên trái đất'. Snow mang đến con mắt của một nhà sử học, sự thích thú của một đứa trẻ cùng khả năng viết tuyệt vời vào trong câu chuyện hấp dẫn này.”
— nhà làm phim Ken Burns

Về tác giả:

Richard Snow đã dành gần bốn thập kỷ làm việc cho tạp chí American Heritage và giữ cương vị Tổng Biên tập suốt 17 năm. Ông từng là nhà tư vấn cho các bộ phim lịch sử, trong số đó có Glory, và làm việc với rất nhiều bộ phim tài liệu, trong đó có The Civil War (tạm dịch: Nội chiến) của anh em nhà Burns. Snow là tác giả của chín cuốn sách, trong số đó có hai cuốn tiểu thuyết lịch sử và một tập thơ. Cuốn sách trước của ông, Iron Dawn: The Monitor, The Merrimack, and the Civil War Sea Battle That Changed History (tạm dịch: Iron Dawn: Tàu chiến, chiến binh và cuộc nội chiến trên biển thay đổi lịch sử) đã nhận Giải thưởng Samuel Eliot Morison cho tác phẩm văn học hải quân xuất sắc. Ông còn được nhận học bổng của Quỹ Tưởng niệm John Simon Guggenheim vào năm 2012.

Peak Đỉnh Cao Dẫn Dắt Doanh Nghiệp Bằng Văn Hóa

Sau một thời gian dài leo lên đỉnh cao của ngành khách sạn, Chip Conley – Giám đốc Điều hành kiêm người sáng lập của Joie de Vivre Hospitality – đã bị lung lay bởi nền kinh tế suy thoái mạnh. Công ty của ông đột nhiên bị thiếu vốn và đình trệ sau sự kiện 11/9. Trước tình cảnh tuyệt vọng này, Conley đặt niềm tin vào khái niệm mang tính biểu tượng của nhà tâm lý học Abraham Maslow – Tháp Nhu cầu Maslow – về động lực của con người để giúp công việc kinh doanh của ông khởi sắc thêm lần nữa.

Trong Đỉnh cao dẫn dắt doanh nghiệp bằng văn hóa, Conley khám phá cách Joie de Vivre – chủ chuỗi khách sạn lớn thứ hai trên thế giới vượt qua cơn bão tấn công ngành du lịch bằng cách áp dụng các ý tưởng của Maslow vào thực tiễn kinh doanh.

Trong cuốn sách này, Conley cung cấp các ví dụ thực tế như Google, Whole Foods Market, Harley-Davidson và Southwest Airlines, đồng thời chỉ ra cách mọi người có thể mang lại những thay đổi tương tự cho công việc và cuộc sống cá nhân. Cuốn sách tiết lộ điều kỳ diệu về tiềm năng con người và cho thấy điều kỳ diệu có thể xảy ra khi nhân viên phát huy hết khả năng của họ, khách hàng hài lòng với trải nghiệm mà họ nhận được và các nhà đầu tư được thỏa mãn bằng cách tận dụng hợp lý tiềm năng vốn của họ.

Lời Giới thiệu (dành cho bản tiếng Việt)

Vào dịp cuối tháng 08 năm 2020, tôi có cơ hội đọc cuốn sách Đỉnh cao dẫn dắt doanh nghiệp bằng văn hóa của tác giả Chip Conley, đây là một trong những cuốn sách hay nhất về kinh doanh mà tất cả những người làm kinh doanh nên đọc. Cuốn sách được viết bởi một trong những người có ảnh hưởng lớn đến công ty AirBnB – một trong những doanh nghiệp thành công nhất trong ngành du lịch và khách sạn hiện nay. Tôi vô cùng tò mò cũng như hứng thú với cách đặt vấn đề của tác giả, logic và dễ hiểu. Tác giả đã có cách tiếp cận mới mẻ và thú vị với mô hình tưởng chừng rất kinh điển, cũ kỹ – Tháp Nhu cầu Maslow – khiến người đọc có thể áp dụng ngay. Cuốn sách này hướng tới rất nhiều đối tượng (doanh nhân, nhà huấn luyện, giảng viên, nhân viên…) và sẽ phải được đọc đi đọc lại nhiều lần, bởi mỗi lần đọc sẽ cho chúng ta góc nhìn khác nhau về doanh nghiệp. Và đây chắc chắn là cuốn sách “gối đầu giường” dành cho các chủ doanh nghiệp, các nhà quản lý, đặc biệt trong bối cảnh VUCA như hiện nay.

Trong một thập kỷ gần đây, rất nhiều doanh nghiệp (cả doanh nghiệp đa quốc gia, doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ, công ty khởi nghiệp) đã và đang rất tập trung vào văn hóa doanh nghiệp, gắn kết đội ngũ. Đồng thời mục tiêu của doanh nghiệp đã phải chuyển dịch từ mục tiêu doanh thu sang lợi nhuận và thay vì bị dẫn dắt bằng doanh số, thì nay được dẫn dắt bằng văn hóa. Hơn nữa, khi trải qua những đợt khủng hoảng lớn như Covid-19 và trong bối cảnh thế giới luôn thay đổi, hỗn loạn như hiện nay, văn hóa doanh nghiệp càng trở nên đáng giá, đáng để tập trung đầu tư. Tác giả đã tiếp cận “ngược” so với mô hình Tháp Nhu cầu Maslow truyền thống, bằng cách đi từ đỉnh đi xuống, rồi phân ra rất nhiều tháp nhu cầu cho nhiều đối tượng khác nhau.

Trong hơn 10 năm qua, tôi đã có dịp đào tạo, huấn luyện, tư vấn cho rất nhiều loại hình doanh nghiệp khác nhau tại Việt Nam và đây thực sự là cuốn sách mà tôi tìm kiếm, tâm đắc cho nội dung “Văn hóa doanh nghiệp” và “Gắn kết đội ngũ”. Một khi doanh nghiệp không còn quá thoải mái về tiền bạc, văn hóa doanh nghiệp sẽ tự động lên tiếng. Cuốn sách đã để lại cho tôi cảm giác rất dễ chịu, đặc biệt là cuối mỗi chương đều có những tóm tắt ngắn gọn, dễ hiểu để người đọc có thể nắm bắt ngay được những kiến thức trọng tâm.

Không phải ngẫu nhiên mà cuốn sách này được đề lời khen tặng bởi những bậc thầy về gắn kết đội ngũ và những doanh nghiệp có văn hóa đỉnh cao trên thế giới. Từ Tony Heish – Zappos đến Richard Branson – Virgin đều đánh giá rất cao cuốn sách này. Và tôi mong muốn các bạn sẽ đọc sách một cách thấu đáo, để hiểu được những doanh nghiệp có văn hóa tuyệt vời và thành công ở Việt Nam như Thế Giới Di Động, FPT, VinGroup, Grab… Cuốn sách này đã đề cập đến một trong những mô hình Gamification (ứng dụng Game vào doanh nghiệp) một cách xuất sắc.

Nếu bạn có hứng thú với việc xây dựng một thương hiệu được dẫn dắt bằng văn hóa, thì đây sẽ là một trong những khoản đầu tư tốt nhất mà bạn nên thực hiện. Nếu bạn đọc xong và thấy hay, hãy giới thiệu với người khác, như cách chúng tôi vẫn thường làm tại John&Partners cho các chương trình tư vấn, cũng như huấn luyện của mình. Tại mỗi chương trình, chúng tôi đều giới thiệu cuốn sách này đến các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, hay tặng họ như là những món quà tri ân, nhằm giúp họ dẫn dắt doanh nghiệp thành công thông qua văn hóa doanh nghiệp.

Là tác giả của ba quyển sách đã được phát hành hơn 10.000 bản tại Việt Nam, tôi tin tưởng và kỳ vọng cuốn sách tuyệt vời này sẽ được lan tỏa đến hơn 500.000 doanh nghiệp Việt Nam hiện nay, trong đó hơn 80% là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) đang cần cần được hỗ trợ.

Những lời khen ngợi dành cho cuốn sách

“Tôi thích biểu tượng trái tim Joie de Vivre mà Chip sử dụng để minh họa cách một công ty có văn hóa đầy đam mê mang lại niềm hạnh phúc cho nhân viên, từ đó tạo ra sự hài lòng ở khách hàng, để rồi dẫn đến một doanh nghiệp có lợi nhuận và bền vững.”

— Richard Branson, người sáng lập kiêm Chủ tịch Tập đoàn Virgin

“Một cuốn sách hấp dẫn và đầy đủ các ý tưởng hữu ích để tạo ra hiệu suất đỉnh cao, cung cấp trí tuệ thực tiễn ở mức tốt nhất, các ví dụ sinh động cùng kinh nghiệm cá nhân, từ đó giúp các nhà lãnh đạo có được kết quả tuyệt vời.”– Warren Bennis, Giáo sư danh dự về quản lý tại Đại học Nam California,tác giả cuốn sách On Becoming a Leader (Hành trình trở thành lãnh đạo)

“Trong cuốn sách tuyệt vời, đầy cảm hứng này là câu chuyện ly kỳ của một công ty phi thường phải trải qua những hoàn cảnh khó khăn nhất mà con người có thể tưởng tượng, để rồi trỗi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Nếu muốn xây dựng một doanh nghiệp tuyệt vời, làm việc ở đó, hoặc đơn giản là thấu hiểu đỉnh cao trong kinh doanh, bạn nên đọc cuốn sách này.”– Bo Burlingham, biên tập viên độc lập của Inc., tác giả cuốn sách Small Giants: Companies That Choose to be Great Instead of Big (Những người khổng lồ bé nhỏ)

“Cuốn sách này chỉ ra các nguyên tắc cơ bản để xây dựng một công ty tuyệt vời, đồng thời cung cấp những hiểu biết sâu sắc cho tất cả các nhà lãnh đạo.”– John Donahoe, CEO của eBay

“Đây là một cuốn sách mà tôi sẽ nhiệt tình giới thiệu cho bạn bè và đồng nghiệp của mình.”– Giáo sư Fred ReichHeld, tác giả cuốn sách The Ultimate Question (Câu hỏi cốt tử), Loyalty Rules (tạm dịch: Quy tắc trung thành) và The Loyalty Effect (tạm dịch: Hiệu ứng trung thành)

“Đâu là điểm chung ở Yvon Chouinard, Timothy Leary và một công ty mà ở đó, 1/3 nhân viên là phục vụ phòng? Trong cuốn sách này, doanh nhân xuất sắc Chip Conley sẽ chỉ cho bạn thấy đó là Abraham Maslow. Cuốn sách sẽ là một phần không thể thiếu với bất kỳ ai đang cố gắng tạo ra một tổ chức có ý nghĩa.”– Seth Godin, tác giả cuốn sách Purple Cow (Con bò tía) và Tribes (Những bộ lạc)

“Cuốn sách của Chip là sự kết hợp hiếm hoi giữa câu chuyện sâu sắc, lý thuyết mạnh mẽ và các bước hành động có quy tắc. Chúng có thể áp dụng cho cả khối nhà nước và tư nhân.”– Gavin Newsom,Thị trưởng San Francisco

“Chip Conley chứng minh Tháp nhu cầu của Maslow về công việc và khả năng lãnh đạo không chỉ được áp dụng trong thế giới thực, mà còn có thể tạo ra những lợi thế to lớn. Cuốn sách của Chip cung cấp những hướng dẫn cụ thể cho bất kỳ nhà lãnh đạo nào đang tìm cách xây dựng các tổ chức khai thác tiềm năng nhân viên, cũng như nắm bắt trái tim và tâm trí của khách hàng, các nhà đầu tư.”– Deborah Collins Stephens, đồng tác giả cuốn sách Maslow on Management (tạm dịch: Tháp nhu cầu của Maslow trong quản lý) và The Maslow Business Reader (tạm dịch: Tháp nhu cầu của Maslow dành cho độc giả doanh nhân), đồng sáng lập Trung tâm Lãnh đạo sáng tạo

“Cuốn sách của Chip là một sự kết hợp hoàn hảo: một phần câu chuyện cá nhân, một phần lý thuyết kinh doanh và một phần hướng dẫn. Đây cũng là sự kết hợp giữa trí tuệ, trái tim và linh hồn dành cho những nhà lãnh đạo doanh nghiệp đầy tham vọng. Đừng chỉ đọc cuốn sách này, hãy thực hành!”– Alan M. Webber, cựu Tổng Biên tập Harvard Business Review, đồng sáng lập tạp chí Fast Company và là tác giả cuốn sách Rules of Thumb (tạm dịch: Quy tắc may rủi)

“Chiến lược? Có. Chiến thuật? Có. Nhưng có một yếu tố quan trọng nữa mà nếu không có, bạn sẽ chẳng đi đến đâu, đó là: động lực. Cuốn sách này sẽ chỉ cho bạn cách tạo ra những nhân viên, khách hàng và nhà đầu tư tràn đầy năng lượng. Đồng thời, bạn cũng sẽ được lắng nghe câu chuyện về một doanh nhân xuất sắc thực hiện điều này thông qua việc đối xử đúng đắn với người khác và được đối đãi ưu ái như thế nào.”– Chris Anderson, Tổng Biên tập tạp chí Wired, tác giả cuốn sách The Long Tail (Cái đuôi dài) và Free (tạm dịch: Miễn phí)

Về tác giả:

Chip Conley là người sáng lập và CEO của Joie de Vivre Hospitality, tập đoàn khách sạn lớn nhất tại California, bao gồm hơn 40 khách sạn, nhà hàng và spa đã giành nhiều giải thưởng. Ông là tác giả của The Rebel Rules: Daring to Yourself in Business (tạm dịch: Các quy tắc nổi loạn: Dám trở thành chính mình trong kinh doanh) và Marketing That Matters: 10 Practices to Profit Your Business and Change the (tạm dịch: Quan trọng trong marketing: 10 Thực tiễn để kiếm lợi nhuận cho doanh nghiệp và thay đổi thế giới). Chip nhận bằng cử nhân và thạc sĩ kinh tế từ Đại học Stanford. Ông có bằng Tiến sĩ Tâm lý học danh dự của trường đại học Saybook. Ông sống ở San Francisco.

Mời các bạn đón đọc!

Giá sản phẩm trên Tiki đã bao gồm thuế theo luật hiện hành. Bên cạnh đó, tuỳ vào loại sản phẩm, hình thức và địa chỉ giao hàng mà có thể phát sinh thêm chi phí khác như phí vận chuyển, phụ phí hàng cồng kềnh, thuế nhập khẩu (đối với đơn hàng giao từ nước ngoài có giá trị trên 1 triệu đồng).....

So sánh giá Combo Sách : The Club - Giải Mật Ngoại Hạng Anh + Disney's Land - Hành Trình Đưa Ý Tưởng Điên Rồ Thành Cỗ Máy Kinh Doanh Siêu Lợi Nhuận + Peak - Đỉnh Cao Dẫn Dắt Doanh Nghiệp Bằng Văn Hóa