Hồi Ức Đến Tương Lai - Suy Ngẫm Về Văn Hóa, Giáo Dục Và Con Đường

Cuốn sách “Hồi ức đến tương lai” của Giáo sư Trần Văn Thọ là một tập hợp những bài báo chính luận, ghi chép và tùy bút đầy trăn trở, giàu cảm xúc, được ông chắt lọc, cập nhật và bổ sung trong nhiều năm, phản ánh sâu sắc hai mối quan tâm xuyên suốt cuộc đời ông: 1. Làm thế nào để Việt Nam phát triển - từ một đất nước nghèo nàn và chiến tranh trở thành quốc gia có thu nhập cao; 2. Hình ảnh lý tưởng của một quốc gia phát triển - nơi người dân có đời sống hạnh phúc, văn minh và được thế giới kính trọng.

Từ những ký ức thân tình về gia đình, bè bạn, đến những suy ngẫm về giáo dục, văn hóa, đạo đức trong công cuộc chấn hưng và phát triển đất nước - mỗi bài viết đều thấm đẫm tinh thần trách nhiệm công dân và nhân cách của một trí thức lớn. Dù viết về chuyện riêng hay bàn về chuyện chung, giọng văn của ông luôn đằm thắm, tiết chế mà lắng sâu, giản dị mà thuyết phục.

Không chỉ là một hồi tưởng cá nhân, “Hồi ức đến tương lai” còn là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và khát vọng. Ở đó, người đọc bắt gặp một kiến thức uyên bác, một tâm hồn tinh tế, và một trái tim chưa bao giờ nguôi thao thức trước vận mệnh dân tộc.

Một cuốn sách lặng lẽ mà lay động, khi trí tuệ gặp gỡ lòng nhân hậu, và quá khứ trở thành hành trang cho tương lai.

Bố cục cuốn sách:

Phần I và II: Mang màu sắc cá nhân, chứa đựng hồi ức về quê hương, tình cảm gia đình, bạn bè, thầy cô, tuổi thơ, âm nhạc, thơ ca… làm nổi bật một Trần Văn Thọ đầy tâm hồn, nhạy cảm và giàu cảm xúc.

Phần III và IV: Tập trung vào các vấn đề thời sự như kinh tế thị trường, giáo dục đại học, chính sách công, lãnh đạo quốc gia, văn hóa chính trị, kinh nghiệm quốc tế và khát vọng phát triển đất nước.

Các bài viết đề cập đến nhiều lĩnh vực như: kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ, quản trị quốc gia, quan hệ quốc tế… với lối viết dễ hiểu, nhưng giàu hàm lượng tri thức và kinh nghiệm thực tiễn

Nhận xét dành cho cuốn sách Hồi Ức Đến Tương Lai - Suy Ngẫm Về Văn Hóa, Giáo Dục Và Con Đường

“GS Trần Văn Thọ sống với cả hồn nước bốn nghìn năm văn hóa, lịch sử. Ôi, một quyển sách đầy cảm xúc! Tình cảm sâu đậm. Nhận thức sâu xa. Anh là con người của cảm xúc, của rung động trước những vần thơ hay, vẻ đẹp thiên nhiên, vẻ đẹp quê hương, nhưng cũng trước những tấm gương quật cường, của hoài bão xây dựng, hun đúc nhịp đập khoa học của thời đại. Vâng, hồn của cuộc Cải cách Minh Trị quyện với hồn Việt mấy ngàn năm vẫn theo anh suốt những năm tháng ở hải ngoại. Đi học, nghiên cứu, là một mệnh lệnh đối với anh, cũng như đã từng như thế đối với sinh viên Nhật Bản Minh Trị” - Nguyễn Xuân Xanh; Nhà nghiên cứu văn hóa, giáo dục; tác giả của cuốn Einstein, Đại học

“Đối với những người Việt như tôi, Giáo sư Trần Văn Thọ là một mẫu hình của nhà trí thức chân chính đã không ngừng học hỏi, nghiên cứu, sáng tạo, nâng cao tầm vóc của mình trong công việc nghiên cứu và giảng dạy về khoa học kinh tế. Nghiên cứu và làm việc về lĩnh vực khoa học kinh tế không bao giờ dễ dàng, nhất là ở đất nước đã làm nên “câu chuyện thần kỳ về kinh tế” từ cuối thập niên 1950 và liên tục viết tiếp những câu chuyện thần kỳ trong thời đại mới của toàn cầu hóa và các cuộc cách mạng công nghiệp hiện đại sau này” - Phạm Chi Lan

Trích đoạn sách Hồi Ức Đến Tương Lai - Suy Ngẫm Về Văn Hóa, Giáo Dục Và Con Đường

Hồi nhỏ tôi học khá, ham đọc sách, tuy ở nông thôn Quảng Nam thời đó sách rất khan hiếm, chủ yếu chỉ có vài cuốn sách giáo khoa và truyện Tàu. Hầu hết phải mượn mới có đọc. Cậu tôi làm việc ở ty công chánh tỉnh thường mang về các tạp chí in rất đẹp, nhiều bài viết kể chuyện đời sống các miền ở Việt Nam và các nước, tôi rất thích, mỗi lần thăm nhà cậu là tôi xin cậu cho đọc hết. Tôi cũng phải giúp cha mẹ trong việc đồng áng nhưng chậm chạp và không thạo việc. Ông nội tôi thấy tôi ham học lại không tháo vát với công việc tay chân, và dáng người gầy yếu, vóc nhỏ so với tuổi nên thường nói “thằng này lớn lên không thể làm ruộng, cũng không thể làm nghề chân tay được đâu, chỉ có thể sống bằng chữ, bằng sách”. Tuy ông nội tôi nghĩ như thế nhưng tình trạng khách quan về giáo dục ở nông thôn miền Trung thời đó hầu như không cho phép thực hiện như ý muốn. Nhưng không ngờ ông nội tôi đã phấn đấu và làm thay đổi đời tôi.

Một ngày trong tháng 10 năm ấy, tình cờ đi ngang Bộ Quốc gia Giáo dục thấy có thông báo về kỳ thi tại Đại sứ quán Nhật Bản để Chính phủ Nhật cấp học bổng sang Nhật du học. Tôi có đủ tiêu chuẩn (về tuổi và về kết quả thi Tú tài II) nên nộp đơn thử và rất mừng là được nằm trong danh sách giới thiệu của Bộ Quốc gia Giáo dục. Cuối cùng, tôi trúng tuyển trong kỳ thi ở Đại sứ quán Nhật, và tháng 4 năm 1968, tôi sang Tokyo du học.

Ông nội tôi là người vui mừng nhất về sự kiện này. Đối với ông nội tôi, việc tôi được đi du học với học bổng của Chính phủ Nhật là một báo hiếu lớn nhất vì đã làm ông toại nguyện về con đường học vấn của tôi. Nhưng ông nội tôi mất chỉ một năm sau khi tôi sang Nhật, tôi buồn và thương tiếc vô cùng. Tôi không còn cơ hội được báo hiếu như đã thổ lộ trong Lời nói đầu cuốn sách xuất bản năm 1996. Tôi đã dùng tiền nhuận bút cuốn sách mở một học bổng lấy tên ông nội để khuyến khích các cháu nội ngoại của ông cố gắng học tập.

Nếu không có tình thương yêu và nỗ lực phi thường của ông nội, cuộc đời tôi đã khác rất nhiều.

(Trích bài Ông nội tôi)

[...]

Những ngày có thì giờ đến Văn khoa, nếu không có lớp học các môn đã đăng ký, tôi thường vào thư viện mượn sách đọc hoặc mượn các thi tập chép những bài thơ mình ưa thích. Thơ chép vào cuốn sổ khổ A5 giấy tốt và dày gần 300 trang. Sau hơn nửa thế kỷ, hiện nay nhiều trang bị đứt rời nhưng chữ viết của mọi trang trong cuốn sổ không bị hoen ố, vẫn đọc được rất rõ. Có bài thơ ngắn nằm gọn trong một trang, có bài thơ dài đến bốn, năm trang. Những bài thơ tôi cho là hay của Huy Cận, Chế Lan Viên, Thế Lữ, Hàn Mặc Tử, Lưu Trọng Lư, Xuân Diệu, Vũ Hoàng Chương, Nguyên Sa, v.v. được chép lại ở đây. Nhưng mỗi tác giả này chỉ được chọn một hoặc hai bài thơ, còn đa số là thơ Đinh Hùng, chiếm tới hơn phân nửa số trang trong cuốn sổ chép thơ của tôi.

(Bài Thuở chép thơ Đinh Hùng)

[...]

Nếu một ngàn năm qua dân tộc Việt Nam đã đoàn kết, đem hết sức lực phấn đấu và đã thành công trong việc minh định chủ quyền của mình trên đất nước mình, thì bước vào thiên niên kỷ mới, đâu là mục đích phấn đấu của ta? Tôi cho rằng tuyên ngôn đó phải là: Phát triển cho thế giới biết người Việt Nam là dân tộc có trí tuệ (tr. 165)

[T]ự do cũng là một yếu tố để có hạnh phúc. […] Một đất nước nếu con người được bảo đảm an ninh cá nhân và các quyền tự do chính trị, tự do hành động trong khuôn khổ pháp luật thì hạnh phúc của họ tăng theo. (tr. 488)

Thông tin tác giả GS. Trần Văn Thọ

Sinh tại Quảng Nam. Ông là giáo sư danh dự, Đại học Waseda, Tokyo, Nhật Bản. Trước đó ông từng là thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc; Từng tham gia tổ tư vấn cải cách kinh tế và hành chính của Thủ tướng Võ Văn Kiệt và cộng tác với ban nghiên cứu chính sách của Thủ tướng Phan Văn Khải. Giáo sư Trần Văn Thọ lấy bằng tiến sĩ kinh tế Đại học Hitotsubashi, Tokyo.

Ông là một trong ba người nước ngoài đầu tiên được mời làm việc trong Hội đồng tư vấn kinh tế nhiều đời của Thủ tướng Nhật và làm cố vấn cho nhiều cơ quan của chính phủ Nhật Bản. Giáo sư Trần Văn Thọ là tác giả của một số tác phẩm xuất bản bằng tiếng Nhật và tiếng Việt về kinh tế châu Á, Nhật Bản và Việt Nam. Tác giả từng nhận giải Giải Châu Á Thái Bình Dương (Nhật) và hai cuốn được Giải Sách Hay (Việt Nam).

Giá sản phẩm trên Tiki đã bao gồm thuế theo luật hiện hành. Bên cạnh đó, tuỳ vào loại sản phẩm, hình thức và địa chỉ giao hàng mà có thể phát sinh thêm chi phí khác như phí vận chuyển, phụ phí hàng cồng kềnh, thuế nhập khẩu (đối với đơn hàng giao từ nước ngoài có giá trị trên 1 triệu đồng).....

So sánh giá Hồi Ức Đến Tương Lai - Suy Ngẫm Về Văn Hóa, Giáo Dục Và Con Đường