Chủ tịch Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam. Người không chỉ là một nhà cách mạng vĩ đại mà còn là một nhà văn, nhà thơ lớn. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng đầy gian khổ, Người đã để lại cho hậu thế một di sản văn học vô giá, trong đó "Nhật ký trong tù" là một tác phẩm tiêu biểu. Tập thơ được viết trong hoàn cảnh vô cùng đặc biệt, vừa là một tác phẩm văn học vừa là một chứng tích lịch sử, một biểu tượng sáng ngời về ý chí và nghị lực của con người.
Hoàn cảnh ra đời của tập thơ
Đầu những năm 40 của thế kỷ XX, tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, ảnh hưởng sâu rộng đến tình hình Đông Dương. Trong bối cảnh đó, Hồ Chí Minh, với danh nghĩa đại biểu của Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội, lên đường sang Trung Quốc để tranh thủ sự ủng hộ quốc tế cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Tuy nhiên, Người đã bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam một cách vô cớ vào ngày 29 tháng 8 năm 1942. Suốt 13 tháng ròng rã trong tù ngục, Người đã trải qua biết bao gian khổ, thiếu thốn về vật chất, tinh thần bị kìm kẹp. Chính trong hoàn cảnh ấy, "Nhật ký trong tù" đã ra đời, như một minh chứng cho tinh thần bất khuất và ý chí sắt đá của một người chiến sĩ cách mạng.
Chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh (Nguồn: Internet)
Tóm tắt nội dung tập thơ
"Nhật ký trong tù" không chỉ đơn thuần là ghi chép những sự kiện diễn ra trong tù ngục mà còn là tiếng lòng, là tâm sự của một người chiến sĩ cách mạng. Nội dung tập thơ có thể được phân chia theo một số chủ đề chính:
Cuộc sống trong tù
Những bài thơ miêu tả chân thực cuộc sống khắc nghiệt, thiếu thốn, tăm tối trong các nhà tù của Tưởng Giới Thạch:
-
Ví như bài thơ “Đến nhà lao huyện Tĩnh Tây”: Bài thơ này miêu tả những ấn tượng đầu tiên của Bác về cảnh tượng tồi tàn, thiếu thốn của nhà lao.
"Cửa sắt then cài khóa chặt đôi
Trong nhà ăn uống thiếu thốn rồi
Đến đây mới biết tù là khổ
Ví thử không tù biết thế thôi!"
Những câu thơ này cho thấy sự khắc nghiệt ngay từ những điều kiện vật chất cơ bản nhất: cửa sắt bị khóa chặt, ăn uống thiếu thốn. Bác đã khái quát một cách giản dị nhưng sâu sắc về nỗi khổ của người tù.
Hoặc “Ở tù mười ba tháng”, bài thơ tổng kết quãng thời gian bị giam cầm, thể hiện sự gian khổ, vất vả mà Bác đã trải qua.
"Mười ba tháng bị xiềng gông
Từng bước gian nan bước giữa vòng
Sống giữa trời đất mà như ngục
Ngày tháng qua mau chẳng thấy xong."
Hình ảnh "bị xiềng gông", "từng bước gian nan" cho thấy sự trói buộc về thể xác. Câu thơ "Sống giữa trời đất mà như ngục" thể hiện sự ngột ngạt, tù túng về tinh thần.
Hoặc nổi tiếng như bài “Không ngủ được” diễn tả tâm trạng trằn trọc, thao thức của Bác trong đêm khuya nơi lao tù.
"Một canh... hai canh... lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt
Sao ngoài đầu ngục đã lên nhanh."
Những bài thơ này đã cho chúng ta thấy một phần cuộc sống khổ cực mà Bác Hồ đã trải qua trong những nhà tù của Tưởng Giới Thạch. Tuy nhiên, điều đáng khâm phục là dù trong hoàn cảnh nào, Bác vẫn giữ vững tinh thần lạc quan, ý chí kiên cường, thể hiện qua những vần thơ đầy nghị lực.
Tóm tắt nội dung tập thơ Cuộc sống trong tù (Nguồn: Internet)
Xem thêm >>
Nỗi nhớ quê hương, đất nước
Tình cảm tha thiết với quê hương, nỗi nhớ đồng bào luôn thường trực trong tâm trí Người và được bộc lộ qua những áng thơ. Tiêu biểu cho chủ đề này có lẽ là bài “Nhớ nhà”. Đây có lẽ là bài thơ thể hiện trực tiếp và rõ ràng nhất nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương của Bác.
"Gạo đem vào giã bao đau đớn!
Gạo giã xong rồi trắng tựa bông.
Ở tù gạo trắng cơm không thiếu,
Nhớ đến quê nhà ruột lại buồn."
Hình ảnh "gạo trắng cơm không thiếu" đối lập với nỗi "ruột lại buồn" đã làm nổi bật nỗi nhớ quê hương da diết của Bác. Dù vật chất không thiếu thốn nhưng tình cảm quê nhà mới là điều quý giá, là nỗi khắc khoải trong lòng Người.
Tinh thần lạc quan cách mạng
Dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất, chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn giữ vững tinh thần lạc quan, tin tưởng vào thắng lợi của cách mạng. Bài "Đi đường" thể hiện rõ tinh thần ấy:
"Đi đường mới biết gian lao,
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng.
Núi cao lên đến tận cùng,
Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non."
Tình cảm với bạn tù
Dù trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn, Bác vẫn luôn dành sự quan tâm, sẻ chia, đồng cảm với những người xung quanh. Tình cảm ấy được thể hiện qua nhiều bài thơ với những câu thơ xúc động:
"Nửa đêm gà gáy một lần kêu
Trong ngục tù nhân giấc ngủ đều
Riêng ta một mình không ngủ được
Lo người giá rét thiếu chăn cheo." “trích bài thơ “Đêm lạnh” trong NKTT”
Trong khi mọi người đã ngủ say, Bác vẫn trằn trọc không ngủ được vì lo lắng cho những người bạn tù "giá rét thiếu chăn cheo". Sự lo lắng ấy thể hiện tấm lòng nhân ái, sự quan tâm chu đáo của Bác đến những người cùng cảnh ngộ.
Ngoài ra, còn rất nhiều bài thơ khác trong "Nhật ký trong tù" cũng đề cập đến cuộc sống gian khổ trong tù ngục, bạn có thể tìm đọc và cảm nhận thêm.
Tóm tắt nội dung tập thơ Tình cảm với bạn tù (Nguồn: Internet)
Xem thêm >>
Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tập thơ
Giá trị nội dung
Tính hiện thực sâu sắc: "Nhật ký trong tù" phản ánh chân thực cuộc sống khổ cực của người tù trong chế độ nhà tù hà khắc của Tưởng Giới Thạch.
Tinh thần lạc quan, ý chí kiên cường: Tập thơ thể hiện rõ tinh thần lạc quan cách mạng, ý chí bất khuất của Hồ Chí Minh. Dù trong hoàn cảnh nào, Người vẫn tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng của sự nghiệp cách mạng.
Tình yêu nước, thương dân sâu sắc: Tình cảm yêu nước, thương dân luôn là mạch nguồn cảm hứng trong thơ văn Hồ Chí Minh, và "Nhật ký trong tù" cũng không ngoại lệ.
Giá trị nghệ thuật
Sử dụng thành công thể thơ Đường luật, đặc biệt là thể thất ngôn tứ tuyệt và ngũ ngôn tứ tuyệt.
Ngôn ngữ thơ giản dị, hàm súc, gần gũi với đời sống nhưng vẫn giàu sức biểu cảm, gợi hình.
Sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật như ẩn dụ, so sánh, đối lập được sử dụng một cách hiệu quả, tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm.
"Nhật ký trong tù" là một tác phẩm văn học vô giá, một di sản tinh thần to lớn mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại cho dân tộc. Tập thơ không chỉ là một bức tranh chân thực về cuộc sống lao tù mà còn là biểu tượng sáng ngời về ý chí, nghị lực và tinh thần lạc quan cách mạng. Đọc "Nhật ký trong tù", chúng ta càng thêm kính phục và biết ơn Bác Hồ, người đã hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Cảm nhận thêm các bài thơ khác của tập thơ nổi tiếng này tại Tiki.
Tiki - nền tảng thương mại điện tử lớn nhất tại Việt Nam, cam kết mang đến cho khách hàng những cuốn sách chất lượng nhất từ các nhà xuất bản uy tín trong và ngoài nước. Với kho sách khổng lồ, được tuyển chọn kỹ lưỡng cùng hàng ngàn sản phẩm chất lượng khác, Tiki là nơi bạn có thể tìm thấy mọi cuốn sách mình cần. Bên cạnh đó, dịch vụ giao hàng siêu tốc TikiNOW, chính sách đổi trả linh hoạt, dịch vụ chăm sóc khách hàng tận tâm và hàng loạt chương trình khuyến mãi hấp dẫn sẽ đảm bảo trải nghiệm mua sắm sách trực tuyến tiện lợi, an tâm và trọn vẹn nhất.