Vitamin A là một chất dinh dưỡng thiết yếu, có vai trò quan trọng đối với sức khỏe mà cơ thể không tự tổng hợp được. Vì vậy mà chúng ta có thể bổ sung loại vitamin này qua những thực phẩm thường ngày. Hãy cùng Tiki Blog tìm hiểu chi tiết về đặc điểm của vitamin A trong bài viết dưới đây!
>> Xem thêm:
- Vitamin tổng hợp là gì? Cách dùng vitamin tổng hợp hiệu quả
- Vitamin B1: Tìm hiểu công dụng, vai trò, liều dùng, cách bổ sung hiệu quả
- Uống vitamin C mỗi ngày có tốt không? Liều lượng an toàn
Vitamin A là gì?
Vitamin A là một dưỡng chất thiết yếu và quan trọng đối với sức khỏe con người. Vitamin A không chỉ là một chất đơn lẻ, mà thực tế nó là một tập hợp các hợp chất nhỏ có thể hòa tan trong chất béo, bao gồm retinol, retinal và retinyl este.
Đây là loại vitamin có mặt trong rất nhiều loại thực phẩm khác nhau, vậy nên có thể nói nguồn cung cấp chất dinh dưỡng này vô cùng đa dạng và dễ tìm thấy. Trong các đồ ăn có nguồn gốc từ động vật, loại vitamin này thường xuất hiện dưới dạng retinol và retinyl este, trong khi đối với thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật, nó lại tồn tại dưới dạng caroten (được gọi là tiền vitamin A).
Vitamin A tan trong dầu, và nó thường được tích trữ trong mô cơ thể để sử dụng dần. Hầu hết vitamin A trong cơ thể được lưu trữ dưới dạng retinyl este trong gan. Các thực phẩm như gan động vật, lòng đỏ trứng, rau cải xanh, cà rốt và bí đỏ là các nguồn giàu vitamin A mà bạn có thể cân nhắc để bổ sung cho cơ thể.
>> Xem thêm: Vitamin B12 có tác dụng gì? Gợi ý nguồn thực phẩm giàu vitamin B12

Công dụng của vitamin A đối với sức khỏe
Vitamin A đóng vai trò không thể thiếu trong nhiều quá trình sinh lý quan trọng. Nó chịu trách nhiệm duy trì chức năng của các biểu mô quan trọng như da, niêm mạc đường hô hấp, ruột, bàng quang, vùng tai trong và mắt, đồng thời hỗ trợ quá trình tái tạo tế bào da, cải thiện thị giác trong điều kiện thiếu sáng, duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, và ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển và sinh sản. Dưới đây là những công dụng chính của vitamin A đối với sức khỏe của chúng ta.
Tốt cho sức khỏe của mắt
Vitamin A đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thị lực và duy trì sức khỏe của mắt. Dạng hoạt động của vitamin A được gọi là retinal, kết hợp với protein opsin để tạo ra rhodopsin – một phân tử không thể thiếu để mắt có khả năng nhận biết màu sắc trong môi trường thiếu sáng.
Ngoài ra, loại vitamin này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và duy trì sức khỏe của giác mạc – lớp ngoài cùng của mắt, và kết mạc – một lớp màng mỏng bao phủ bề mặt mắt và bên trong mí mắt.
Cung cấp đủ lượng vitamin A thông qua chế độ ăn uống có thể giúp bảo vệ mắt khỏi nhiều bệnh lý, bao gồm cả thoái hóa điểm vàng do tuổi tác. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nếu nồng độ các chất beta-carotene, alpha-carotene và beta-cryptoxanthin trong máu cao hơn sẽ có khả năng làm giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng lên đến 25%.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu hụt vitamin A là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở trẻ em trên toàn thế giới.
>> Xem thêm: Vitamin D: Công dụng, liều dùng, những lưu ý khi bổ sung cho cơ thể

Giúp làm đẹp da
Da là một cơ quan mà retinoid – một dạng hoạt động của vitamin A – có thể tác động lên một cách hiệu quả. Không những thế, loại vitamin này cũng có thể được hấp thụ một cách dễ dàng khi được bôi trực tiếp lên da.
Vitamin A thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da mới. Nếu cơ thể thiếu hụt vitamin A sẽ có thể gây ra tình trạng da khô và viêm nứt da.
Nghiên cứu về retinoid trong việc điều trị lão hóa da đã chỉ ra rằng thiếu hụt retinol cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tăng sừng nang lông và là nguyên nhân xuất hiện của các sẩn trên da.
Bên cạnh đó, các nghiên cứu được công bố cũng đã chỉ ra rằng retinol có khả năng kích thích quá trình sản xuất collagen của cơ thể và giảm thiểu sự xuất hiện của nếp nhăn nếu được sử dụng trực tiếp lên da.
>> Xem thêm: DHA cho bà bầu có tác dụng gì? TOP 15 Loại DHA cho bà bầu tốt được khuyên dùng

Ngăn ngừa một số loại ung thư
Do khả năng chống oxi hóa của carotenoid – một dạng tiền chất của vitamin A – nên có thể nói loại vitamin này cũng có tiềm năng trong việc ngăn ngừa một số loại ung thư cho cơ thể.
Chẳng hạn, một nghiên cứu quy mô hơn 10.000 người trưởng thành đã phát hiện rằng trong những người hút thuốc, những ai có nồng độ alpha-carotene và beta-cryptoxanthin trong máu cao đều có nguy cơ tử vong do ung thư phổi thấp hơn 46% và 61% so với những người không hút thuốc và những người có hút thuốc nhưng có ít chất dinh dưỡng này trong máu.
Hơn nữa, nghiên cứu thực hiện trong môi trường thí nghiệm đã chỉ ra rằng retinoid – một dạng hoạt động của vitamin A – có khả năng ức chế sự phát triển của một số loại tế bào ung thư, chẳng hạn như ung thư bàng quang, ung thư vú và ung thư buồng trứng.
>> Xem thêm: Vitamin K có trong thực phẩm nào? TOP 13 thực phẩm chứa nhiều vitamin K

Có tầm quan trọng cho khả năng sinh sản và sự phát triển của thai nhi
Vitamin A đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình sinh sản của cả nam và nữ, tham gia vào sự phát triển của tinh trùng và trứng. Ngoài ra, vitamin A cũng đóng một vai trò không thể thiếu trong quá trình phát triển và duy trì sức khỏe của thai nhi. Vì vậy, vitamin A là một “chiến binh sức khỏe” quan trọng đối với sự phát triển của bà bầu và thai nhi.
>> Xem thêm: Vitamin B2 là gì? Công dụng, vai trò và nguồn thực phẩm giàu vitamin B2

Tăng cường hệ thống miễn dịch hiệu quả
Caroten – dạng tiền chất của vitamin A – là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác động có hại của các gốc tự do. Nó kích thích các cơ chế phản ứng bảo vệ của cơ thể chống lại vi khuẩn và các yếu tố gây hại.
Vitamin A tham gia vào quá trình hình thành các loại tế bào, bao gồm cả tế bào B và tế bào T – những thành phần quan trọng trong hệ thống miễn dịch, đóng vai trò trung tâm trong quá trình phản ứng miễn dịch bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh tật.
Thiếu hụt vitamin A có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự tăng cường của nguy cơ nhiễm trùng. Khi nhiễm trùng đã xảy ra, cơ thể sẽ cần thêm vitamin A để đối phó, nhưng việc thiếu hụt nó sẽ khiến tình trạng trầm trọng hơn. Ngoài ra, thiếu hụt vitamin này còn có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe như da khô, mắt khô, và làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh quáng gà.
>> Xem thêm: Vitamin E đỏ Nga có tốt không? Giá, thành phần, cách uống hiệu quả

Liều lượng khuyến nghị khi sử dụng vitamin A
Ủy ban Thực phẩm và Dinh dưỡng của Viện Y học Hoa Kỳ đưa ra các giá trị về lượng tiêu thụ tham khảo (Dietary Reference Intakes – DRIs) cho vitamin A như sau:
Trẻ sơ sinh (liều lượng đầy đủ, adequate intake – AI):
- 0 – 6 tháng tuổi: 400 mcg/ngày
- 7 – 12 tháng tuổi: 500 mcg/ngày.
Lượng tiêu thụ khuyến nghị (Recommended Dietary Allowance – RDA) đối với vitamin là hàm lượng của từng loại vitamin mà mọi người cần nhận được mỗi ngày. Lượng tiêu thụ khuyến nghị (RDA) đối với các loại vitamin được xem là mục tiêu cho mỗi người.
Lượng tiêu thụ khuyến nghị (RDA) đối với trẻ em
- 1 – 3 tuổi: 300 mcg/ngày
- 4 – 8 tuổi: 400 mcg/ngày
- 9 – 13 tuổi: 600 mcg/ngày.
Lượng tiêu thụ khuyến nghị (RDA) đối với:
- Nam từ 14 tuổi trở lên: 900 mcg/ngày
- Nữ từ 14 tuổi trở lên: 700 mcg/ngày
- Mang thai ở tuổi 14-18 tuổi: 750 mcg/ngày
- Phụ nữ mang thai từ 19 tuổi trở lên: 770 mcg/ngày
- Phụ nữ cho con bú từ 14-18 tuổi: 1.200 mcg/ngày
- Phụ nữ cho con bú từ 19 tuổi trở lên: 1.300 mcg/ngày.
Và các chuyên gia y tế khuyến nghị bổ sung vitamin A qua thực phẩm hàng ngày. Trong trường hợp thiếu hụt vitamin A hoặc cần lượng cao hơn do yêu cầu cụ thể thì bạn có thể bổ sung thêm lượng vitamin A, nhưng phải tham khảo trước ý kiến của các bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
Lưu ý không vượt quá giới hạn an toàn là 10.000 IU (tương đương 3.000 mcg) đối với người lớn để tránh tiềm ẩn nguy cơ độc tính do dư thừa vitamin A. Vitamin A thừa sẽ bị tích tụ lại trong gan, gây ra các tác dụng phụ như sưng xương, loét miệng, thay đổi thị giác,…
>> Xem thêm: Vitamin K là gì? Vai trò, tác dụng, liều dùng, thực phẩm giàu vitamin K

Tác dụng phụ khi bổ sung quá liều vitamin A
Vitamin A là một loại vitamin hoà tan trong chất béo nên nó có khả năng tích tụ trong cơ thể và có thể gây hại đến sức khỏe nếu được sử dụng vượt quá liều khuyến nghị hàng ngày trong thời gian dài.
Sử dụng quá nhiều vitamin A có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng và trong trường hợp sử dụng liều cực cao, có thể dẫn đến tình trạng tử vong.
Ngộ độc vitamin A cấp tính xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn sau khi tiêu thụ một liều lượng quá cao. Mặc dù ít phổ biến hơn so với ngộ độc vitamin A mãn tính, ngộ độc vitamin A cấp tính lại có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, bao gồm tổn thương gan, tăng áp lực sọ não và thậm chí có thể gây tử vong.
Ngộ độc vitamin A mãn tính xảy ra khi sử dụng ở liều cao hơn 10 lần liều khuyến nghị hàng ngày và trong thời gian dài. Các tác dụng phụ phổ biến của ngộ độc vitamin A mãn tính bao gồm:
- Thay đổi thị lực
- Rối loạn xương khớp
- Chán ăn, buồn nôn và nôn mửa
- Nhạy cảm với ánh sáng mặt trời
- Rụng tóc
- Đau đầu
- Da khô, da trở nên vàng và ngứa ngáy
- Tổn thương gan
- Tình trạng phát triển chậm chạp.
>> Xem thêm: Vitamin B6 là gì? Công dụng, liều dùng, lợi ích, vai trò đối với sức khỏe

Gợi ý một số thực phẩm giàu vitamin A
Những loại thực phẩm giàu vitamin A gồm :
- Gan động vật: 85 gram gan bò xào có chứa 6.582 microgam (mcg).
- Dầu gan cá: 1 muỗng canh dầu gan cá tuyết cung cấp 4.080 mcg.
- Khoai lang: 1 củ khoai lang nướng trong cung cấp 1.403 mcg.
- Cà rốt: Nửa cốc cà rốt sống chứa 459 mcg.
- Đậu mắt đen: 1 chén đậu đen mắt luộc chứa 66 mcg.
- Rau bina: Nửa chén rau bina luộc cung cấp 573 mcg.
- Bông cải xanh: Nửa cốc cung cấp 60 mcg.
- Ớt chuông: Nửa chén ớt chuông đỏ ngọt cung cấp 117 mcg.
- Xoài: 1 quả xoài tươi chứa tầm 112 mcg.
- Dưa lưới: Nửa cốc dưa lưới cung cấp 135 mcg.
- Mơ khô: 1 phần quả mơ khô có chứa 63 mcg.
- Bí ngô: 1 miếng chứa 488 mcg.
- Nước ép cà chua: 1/3 cốc nước ép cà chua chứa 42 mcg.
- Cá trích: 85 gram cung cấp 219 mcg.
>> Xem thêm: Vitamin PP là gì? Tác dụng của vitamin PP đối với sức khỏe

Câu hỏi thường gặp:
Nhu cầu hàng ngày về vitamin A ở trẻ em là 400mcg và người trưởng thành là 600mcg. Phần lớn thì mức hấp thu dưới 25.000IU (tương đương 7.500mcg) vitamin A mỗi ngày là an toàn.
Bạn nên uống vitamin A vào buổi sáng sau khi ăn khoảng 1 giờ đồng hồ để vitamin A hấp thụ nhanh chóng và hiệu quả nhất. Sau khi uống, vitamin A sẽ đi vào mạch máu và thực hiện nhiệm vụ, chức năng thiết yếu của chúng.
Khi cơ thể thiếu vitamin A có một số dấu hiệu nhận biết như sau: Gây ra các bệnh nguy hiểm về mắt, dễ mắc các bệnh về da, gây xơ gan, ứ mật mãn tính,….
Với những thông tin trên, Tiki tin rằng bạn đã có thể hiểu rõ về công dụng và liều lượng sử dụng vitamin A một cách thích hợp cho cơ thể. Hãy tập thực hiện và duy trì chế độ ăn lành mạnh, cân bằng các chất dinh dưỡng từ đa dạng các nguồn thực phẩm khác nhau để có thể tăng cường sức khỏe và bảo vệ cơ thể trước những bệnh tật. Đừng quên theo dõi những bài viết khác trên blog của Tiki để cập nhật nhiều thông tin hữu ích khác nhé!
>> Xem thêm: